Sinds de zomer van 2022 draait bij Q-Park een proef met zelfrijdende schoonmaakmachines in de parkeergarages. Een uitdaging op gebied van techniek, resultaat, personeelsinzet en veiligheid voor klanten in de garages. De proefperiode is positief verlopen en de toepassing wordt nu breder uitgerold.

Van de redactie Vexpansie / Tekst: Peter Martens en  Beeld: Q-Park Nederland

Aanleiding voor de inzet van automatische schoonmaakmachines was om Quality in parking te blijven leveren in de veranderende wereld om haar heen. Voor de operatie betekent dat gebruik maken van nieuwe technologieën en het machinepark slimmer inzetten. De rol van Parking Host omvat veel schoonmaakwerk, waarbij het vegen en dweilen van de vloeren het grootste deel van het werk vormen. In de huidige krappe arbeidsmarkt is het profiel als aantrekkelijke werkgever belangrijk en een groot deel van de tijd met gehoorbescherming op een dieselende schrobmachine helpt daarbij niet. Aanleiding voor de inzet van automatische schoonmaakmachines was de motivatie van het personeel.

Voorbereiding

De techniek van gerobotiseerde schoonmaakmachines wordt tot dusverre vooral toegepast in winkelcentra en luchthavens buiten de reguliere openingstijden. De werkzaamheden worden dus niet gestoord door bezoekers, hooguit door eigen personeel die met de machines vertrouwd zijn. Onder deze condities worden de machines ook gebruikt in opslagloodsen en distributiecentra.

In het voorjaar van 2022 zijn vijf leveranciers van automatische schoonmaakmachines uitgenodigd voor een demo. Omdat parkeergarages open zijn, is de interactie met bezoekers een cruciaal punt. Veiligheid is absoluut eerste prioriteit, zowel voor voetgangers als voor rijdende en geparkeerde auto’s.

Op basis van de demo’s zijn twee leveranciers geselecteerd voor de praktijkproeven in drie garages: Gaussium (in Nederland is Facility Trade Group de leverancier en Groveko de importeur, die ook de technische service verleent) en Tennant. De machines kunnen vooralsnog niet op hellingbanen steiler dan 10-12% opereren. Daarom is de toepassing nu nog beperkt tot garages met een enkele parkeervloer.

Praktijkproef

Voor de praktijkproef werd de parkeergarage gedigitaliseerd in de machine: plattegrond, kolommen, rijbanen, voetgangerszones en parkeervakken. Op basis daarvan kan de machine de route door de garage plannen om de hele vloer schoon te maken of bepaalde secties van de parkeervloer. Daarin is ook het basisstation voor de schrobmachine opgenomen, waar stroom geladen en water getankt kan worden en het afval geloosd in een container. In tegenstelling tot de conventionele machines met dieselaandrijving, draaien de nieuwe machines elektrisch. Ook dat wordt in het basisstation bijgeladen.

De eerste schoonmaakrondes met de Gaussium Ecobot Scrubber werden in juli 2022 gedraaid in nachtelijke situaties zonder bezoekers, waarbij de rondes nauwlettend werden gevolgd door technici van de leverancier om noodzakelijke software-updates te kunnen signaleren. Bovendien werd de machine afgesteld aan de hand van de vloer en de coating (gladde of stroeve coating). Ook werden verzonken afvoerputten in de vloer achteraf in kaart gebracht, omdat ter plekke aanpassing van de instelling van de schrobinstallatie slijtage aan de coating en de machine vermindert.

Voor de interactie met bezoekers werden de machines voorzien van een zwaailicht bovenop de machine en blauwe lichtbanen op de vloer, circa een halve meter van de zijkanten van de machine. Bewegende bezoekers en rijdende auto’s worden overigens op 20 -30 meter al gesignaleerd en daarop past de machine zijn route of snelheid aan, cq tijdelijk stoppen.

Wanden en kolommen (in de gedigitaliseerde kaart) worden tot  op circa 20 centimeter benaderd, om zo weinig mogelijk ruimte aan handmatige schoonmaak over te laten. Bij geparkeerde auto’s (die geen onderdeel vormen van de gedigitaliseerde kaart) wordt de veiligheidsmarge tot bijna een meter opgerekt.

Gedurende de eerste maanden van de proef werd de machine alleen “losgelaten” in het bijzijn van een Parking Host in de garage. De situatie is nu dermate betrouwbaar dat de machine ook in rustige tijden kan werken, zonder dat er een parking host in de garage aanwezig is. Na de ronde van de machine kan de loop van de machine ter controle digitaal worden uitgelezen. Zo kan worden beoordeeld in hoeverre bezette parkeerplekken een beperkende rol hebben gespeeld, en of bepaalde zones ook na meedere rondes al dan niet aan de beurt zijn geweest. Ook kan de machine naar een bepaalde sectie van de parkeervloer worden gestuurd, die eventueel voor korte duur buiten gebruik is gesteld, om alle parkeerplekken te kunnen schoonmaken.

Gedurende de proefperiode van bijna een jaar is geen enkele aanrijding met een auto of persoon geweest. Ook zijn er geen negatieve acties of vernielingen door bezoekers aangericht.

Evaluatie van de proefperiode

Na aanvankelijke terughoudendheid bij de parking hosts (neemt de machine ons werk over?) is er nu volle tevredenheid met de combinatie van mens en machine. Doordat de machine feitelijk het bulkwerk doet, is het werk voor de parking hosts afwisselender geworden. In plaats van afgezonderd (met gehoorbescherming tegen het lawaai) op de machine is het resterende schoonmaakwerk nu kleinschalig en afwisselender. Zo is er meer aandacht voor reinigen van de verlichtingselementen, waardoor het verlichtingsniveau in de garage verbeterd is. Ook laat dit werk meer interactie met de klanten toe.

In plaats van één ronde per week met de oude zwaardere machine, is er nu ruimte voor meerdere rondes per week met de lichtere machine. Door deze hogere frequentie is er minder vervuiling in de garage, ook omdat bezette parkeerplekken een volgende keer sneller wel weer aan de beurt komen. Bovendien blijkt er minder slijtage aan de vloer op te treden door de lichtere machine en minder inwerking van het vuil in de coatinglaag door langdurige vervuiling.

Voor de veiligheid en klantbeleving is het belangrijk dat de machine tijdens het werk goed zichtbaar is “zonder dat het een kermisattractie wordt”. Het zwaailicht op de machine helpt de veiligheid wanneer iemand het parkeervak wil verlaten terwijl de machine er langs rijdt. De optimale planning van de inzet van de machine is mede afhankelijk van de functie van de garage, bijvoorbeeld bij een winkelcentrum, een kantooromgeving of een garage met sterke bewonersfunctie.

Uitrol naar de toekomst

Op basis van de resultaten van de proefperiode zal de toekomst met beide leveranciers verder worden uitgerold. Dit om afhankelijkheid van één leverancier te voorkomen en de benodigde flexibiliteit te blijven garanderen.

Er zal nog wel verder aan de machines ontwikkeld moeten worden om in de toekomst ook hellingbanen in parkeergarages te kunnen overbruggen. Op basis van de potentie van de parkeersector voor deze automatische schrobmachines zullen de betreffende leveranciers wel willen investeren in verdere optimalisatie voor gebruik in parkeergarages.

Hoewel de proefperiode in Nederland heeft plaatsgevonden, zijn de ervaringen ook met andere landen gedeeld. Op basis van deze ervaringen zal deze technologie komende jaren door Q-Park ook in de andere landen worden toegepast.

Peter Martens