NEN 9120 helpt mensen met een beperking in een parkeergarage

U denkt er vast niet over na als u een parkeergarage binnenrijdt en uw raampje opendraait om al half uit het raam hangend een ticket uit de zuil te nemen: hoe doen mensen met een beperking dit? Deze groep ervaart dagelijks veel meer problemen als ze gebruik willen maken van een parkeergarage. De nieuwe norm NEN 9120, nu nog concept, lost een groot deel van deze barrières op.

Van de redactie Vexpansie | Johan van Leipsig,  in opdracht van NEN

Gerard de Nooij is sinds 2005 na een ernstig motorongeluk, rolstoelgebruiker. Hij adviseert met zijn bedrijf Ongehinderd onder andere bedrijven en overheden over toegankelijkheid van gebouwen voor mensen met verschillende beperkingen. Dat zijn niet alleen rolstoelers. Het betreft ook mensen die slecht ter been zijn, blind of doof, of lange, kleine of obese mensen.” De groep is groot. Zo’n 2,5 miljoen mensen in Nederland hebben op één of andere manier te maken met obstakels wanneer ze een gebouw willen betreden of er doorheen willen bewegen. De Nooij is vanuit zijn expertise betrokken bij het schrijven van de nieuwe norm voor toegankelijkheid van gebouwen, NEN 9120. Hij schat dat ongeveer 40 procent van de gebouwen in ons land zelfstandig te betreden is. Zestig procent dus nog niet en dan gaat het alleen nog maar over het betreden, dus de ingang. Er is nog veel winst te behalen.

Parkeergarages
Een gebouwsoort waar u wellicht niet zo snel aan denkt maar die toch allerlei hindernissen kent als het gaat om toegankelijkheid, zijn parkeergarages. Die hindernissen beginnen vaak al bij de entree, aldus De Nooij. “Als je komt aanrijden staat er vaak een slagboom met een bedieningspaneel. Dat paneel zit op een bepaalde hoogte. Als je bijvoorbeeld een rolstoelbus hebt, zit je een stuk hoger dan in een normaal bestelbusje of auto. Neem daar dan het feit bij dat deze groep vaak ook niet de beste hand- of armfunctie heeft en je ziet het probleem: het paneel zit niet binnen handbereik. Veel rolstoelbussen zijn te hoog en komen simpelweg de garage niet in omdat een inrijhoogte van 2.40 meter meestal niet mogelijk is. In Nederland zijn we nog niet zo ver dat we dan alternatieven bieden op maaiveldhoogte.”

Te weinig parkeerplaatsen en te klein
Eenmaal binnen is het lang niet altijd gemakkelijk om rolstoelparkeervakken te vinden, omdat ze niet goed aangegeven worden. Bovendien is het aantal gehandicaptenparkeerplekken te gering en zijn de afmetingen meestal te klein. Een rolstoel- of rollatorgebruiker heeft wat meer ruimte nodig om naast of achter de auto uit te stappen. Het aantal plekken in parkeergarages moet dan ook omhoog. Zeker met de toenemende vergrijzing zullen er veel meer mensen met een beperking komen die nog mobiel blijven en een parkeerplek nodig hebben. Terwijl we zien dat het aantal plekken daalt. Mede door de opkomst van elektrisch rijden worden juist de gehandicaptenplekken vervangen door plekken met een laadpaal. Je hebt bovendien dubbel pech als je als gehandicapte een plek zoekt voor je elektrische auto. Die zijn er simpelweg niet.

Geen onwil
Al die problemen zijn geen kwestie van onwil bij ontwerpers en bouwers, zo benadrukt De Nooij. “Bij de nieuwe norm zijn onder andere Bouwend Nederland betrokken, VNG, BNA, Neprom, MKB Nederland en VNO NCW. Al die partijen willen dat hun nieuwe gebouwen goed toegankelijk zijn, maar ze hebben nog te maken met verschillende richtlijnen en normen waardoor er geen level playing field ontstaat. Sommige richtlijnen en normen zijn heel beperkt, andere heel streng. Zo heb je het Handboek voor toegankelijkheid, maar ook een wat oudere NEN-norm (bedoeld de NEN 1814), het Nederlands Keurmerk voor toegankelijkheid, en noem maar op. Wat wij nu hebben gedaan met NEN 9120 is een rode lijn trekken door al die normen en richtlijnen die combineren in één norm voor nieuwbouw. Alle aanbestedende partijen kunnen daar nu naar verwijzen. Dat zal tot meer duidelijkheid leiden bij opdrachtgevers, architecten, bouwbedrijven en tot een hogere kwaliteit van toegankelijkheid bij nieuw te bouwen parkeergarages.”

Twee aspecten
Er zitten twee bijzondere aspecten aan de norm. Het ene is principieel van aard. In Nederland hanteren we nu een kijk op mensen met een beperking waarbij deze personen afwijken van de norm. We willen ze helpen met een aanpassing, maar als het niet handig of te kostbaar is om dat te doen, gebeurt het niet. De nieuwe norm is gebaseerd op een Europees verdrag dat uitgaat van toegankelijkheid als mensenrecht. Een gebouw moet toegankelijk zijn voor mensen in allerlei maten en soorten. Dat is een ander uitgangspunt. Om het kort door de bocht te zeggen: als ik een gebouw niet inkom, is mijn rolstoel dan het probleem of de drempel waar ik niet overheen kom? Dat is uiteraard dat laatste en daar komt deze norm voor op. Het tweede bijzondere aspect aan de norm is dat hij uitgaat van universal design. Dat wil zeggen dat bij het ontwerp van een gebouw dus alle soorten beperkingen in ogenschouw moeten worden genomen.

Oplossingen
De norm voorziet niet alleen in een oplossing voor partijen die betrokken zijn bij het ontwerp van gebouwen. Hij lost ook veel van de praktische problemen op. Zo is in NEN 9120 opgenomen dat 20 procent van de plekken met een laadpaal ook geschikt moet zijn voor gehandicaptenauto’s en dat 5 procent van het totaal aantal plekken een gehandicaptenplek moet zijn. Als er fietsparkeerplekken aanwezig zijn, moet er ook voor een handbike een plek zijn. Dat stelt ook weer eisen aan de toegang. Bij een fietsgoot kun je niet met een handbike naar beneden. Daar moet dus rekening mee gehouden worden in de vorm van bijvoorbeeld een lift. Die lift, maar ook andere liften in parkeergarages, moet bepaalde afmetingen hebben en bediend kunnen worden door mensen die slechtziend of doof zijn. Grotere knoppen met tactiele cijfers en een stem die een melding geeft op welke etage je je bevindt. De norm regelt ook zaken voor scootmobiel parkeren. Dat zal soms in de winkelstraat zelf geregeld zijn, maar in bepaalde gevallen ook in een parkeergarage. De norm zorgt voor hogere bedieningspanelen met wat grotere knoppen en een betere bewegwijzering, zodat ook mensen die moeite hebben met borden met veel informatie erop, goed hun weg kunnen vinden. Borden moeten goed contrasterende letters hebben en voorzien zijn van pictogrammen en op de juiste hoogte op de juiste plekken worden opgehangen. Het enige dat nu niet is geregeld is uitgankelijkheid, dus vluchtwegen voor mensen met een beperking. Dat moet omwille van de veiligheid echt op basis van wetten gebeuren.
De Nooij is erg blij dat de norm nu bijna definitief is. Deze norm gaat veel problemen oplossen en zorgt ook dat mensen met een beperking zich gezien voelen. Zelfs in een parkeergarage. NEN 9120 is een niet verplichte (door de wetgever voorgeschreven norm) ook van toepassing op nieuw te bouwen parkeergarages. Een speciale versie van de norm gaat in de toekomst ook gelden voor bestaande parkeergarages.

Meer informatie

> NEN.nl