Wegslepen van auto’s wezenlijk onderdeel parkeerregulering

Het slepen van voertuigen in niet-fiscale situaties is een wezenlijk onderdeel van een goede parkeerregulering. Dit kan teniet gedaan worden door foutgeparkeerde voertuigen op doelgroepenparkeerplaatsen of als deze straten of uitritten blokkeren. Hoe pas je dit toe in tijden van toenemende parkeerdruk in veel stedelijke gebieden waar het aantal wegsleepwaardige overtredingen toenemen? Dit artikel is een aanvulling op de Vexpansie reeks artikelen over fiscalisering van parkeren (2022).

Van de redactie Vexpansie  | Jitze Rinsma, Rinsma Parkeeradvies en redactie Vexpansie

Hoewel wegslepen een krachtig middel is, moet het zorgvuldig worden toegepast en zijn er duidelijke regels aan verbonden. Burgers hebben daarbij vaak moeite om de juiste regels over wegslepen te vinden. Tot slot speelt hierbij een intensivering vanwege een hoge en toenemende parkeerdruk in veel gemeenten. Dit alles vraagt om de juiste zorgvuldigheid bij degenen die met dit onderwerp belast zijn.

Noodzaak wegslepen
Het wegslepen van voertuigen, in de regel na constatering van foutparkeren, is een zwaar middel. Echter, op verschillende locaties in de openbare ruimte is het geven van een boete niet direct effectief: omdat het voertuig blijft staan en dit een geplande activiteiten op die locatie onmogelijk maakt of de (verkeers)veiligheid onomstotelijk in het geding is. Denk daarbij aan:

• Geparkeerd staan op een locatie waardoor men de route voor hulpvoertuigen blokkeert;
• Geparkeerd staan naast of op een brandweerkraan of naast een vluchtdeur/route;
• Geparkeerd staan zonder (geldige) GehandicaptenParkeerKaart op een daartoe aangewezen plek;
• Geparkeerd staan op een taxistandplaats zonder een (geldige) taxivergunning;
• Geparkeerd staan op een parkeervergunning plaats zonder (geldige) parkeervergunning;
• Geparkeerd staan bij een laadpaal zonder te laden;
• Geparkeerd staan in voetgangersgebieden of op andere plaatsen waar dat niet is toegestaan.

Eigendomsrecht
Een belangrijke reden waarom wegslepen niet snel gebeurt, is het eigendomsrecht zoals dat in artikel 17 van de Grondwet staat: “Eenieder heeft het recht de goederen, die hij rechtmatig heeft verkregen, in eigendom te bezitten, te gebruiken, erover te beschikken en te vermaken. Niemand mag zijn eigendom worden ontnomen, behalve in het algemeen belang etc.”

Wegslepen juridisch
Wegslepen van voertuigen is gebaseerd op artikel 149 van de Gemeentewet waarin staat dat de gemeenteraad verordeningen mag vaststellen. Voor welke overtredingen weggesleept mag worden, is opgenomen in de Wegenverkeerswet. Het wegslepen is uitgewerkt in ministeriele besluiten ‘Besluiten wegslepen’ (Staatsblad 2001-351 zie: link 1 en link 2).
De gemeenteraad kan dus, op basis van voorgenoemde wet en besluiten, een Wegsleepverordening vaststellen. Daarin neemt ze vaak de door de Vereniging Nederlandse Gemeenten opgestelde model-verordening als uitgangspunt. In deze verordening regelt zij, waar (=aanwijzing van wegen) en wanneer gesleept kan worden, wat de kosten van wegslepen zijn en waar voertuigen worden opgeslagen. Een wegsleepverordening wordt pas operationeel na het vaststellen van een wegsleepregeling.

Het daadwerkelijk wegslepen van een voertuig moet worden gezien als een bijzondere vorm van bestuursdwang. In de Awb (Algemene wet bestuursrecht) zijn regels gesteld over de toepassing van bestuursdwang. In de Wegenverkeerswet worden diverse bepalingen uit de Awb niet van toepassing verklaard. Tegen een besluit tot het wegslepen van een voertuig staat op grond van de Awb bezwaar en vervolgens beroep open. Als het niet strafrechtelijk is, en de politie of boa’s een voertuig laten wegslepen, valt dat onder de gemeentelijke wegsleepverordening en dus in opdracht van het college.

Verhouding Wet-Mulder en bestuursdwang
Wanneer een voertuig fout geparkeerd staat en wegsleepwaardig is, zijn er in principe twee manieren om hiertegen op te treden. In de huidige wegsleepregeling is dat het geven van een boete op grond van de Wet-Mulder, voordat tot het wegslepen van een voertuig kan worden overgegaan. Dat kan nog steeds wel samengaan met bestuursdwang. Voor eventuele latere bezwaar- en beroepsprocedures op grond van de Awb is het verstandig de geconstateerde parkeerovertreding zo goed mogelijk vast te leggen in een schriftelijk document met foto’s die de feitelijke situatie weergeven. Een eventueel sepot, vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging door justitie, respectievelijk de rechter naar aanleiding van een procesverbaal, is niet zonder meer een reden om ook de kosten van de bestuursdwang terug te betalen. Een gemeente maakt in een eventuele bezwaarprocedure een zelfstandige afweging.

Uitgebreide werking
Voor 2002 mochten op grond van de oude Wegenverkeerswet op de weg staande voertuigen alleen worden weggesleept in het belang van de veiligheid op de weg, de vrijheid van het verkeer of het vrijhouden van invalidenparkeerplaatsen. Met de herziening van de Wegenverkeerswet en de inwerkingtreding van het daarop gebaseerde ‘Besluit wegslepen van voertuigen’ is het laatstgenoemde criterium uitgebreid. Er zijn immers meer locaties denkbaar waar fout parkeren als zeer hinderlijk wordt ervaren, zonder dat de veiligheid op de weg of de vrijheid van het verkeer direct in het geding is. Direct optreden tegen dergelijke fout geparkeerde voertuigen kan in bepaalde gevallen zeer wenselijk zijn (zie overzicht boven).

Overigens kan een voertuig niet zonder meer worden weggesleept wanneer aan één van de genoemde criteria wordt voldaan. Degene die met de uitvoering van de wegsleepregeling is belast, dient per geval na te gaan of het wegslepen van het desbetreffende voertuig absoluut noodzakelijk is. Het wegslepen van een voertuig dat om 4.00 uur ‘s nachts in aanmerking komt om af te slepen maar (op dat moment) geen gevaar of belemmering veroorzaakt, zal doorgaans als niet of minder urgent worden beschouwd. In zo’n geval kan besloten worden om het voertuig op een later tijdstip alsnog af te laten slepen of dat het geven van een boete volstaat.

Wat zijn wegsleepwaardige overtredingen?
Op grond van het huidige artikel 170, eerste lid WVW 1994 kunnen voertuigen waarmee én een verkeersregel wordt overtreden én waarvan de verwijdering noodzakelijk is, in verband met het belang van de veiligheid op de weg, de vrije doorgang van het verkeer of het vrijhouden van aangewezen weggedeelten en wegen, zonder meer worden weggesleept.

In artikel 170, zesde lid van de Wegenverkeerswet is bepaald dat een voertuig niet kan worden weggesleept indien de rechthebbende het voertuig verwijdert voordat met de overbrenging wordt begonnen. In de wet wordt niet expliciet aangegeven wanneer met de overbrenging wordt begonnen. In de dagelijkse praktijk wordt ervan uitgegaan dat pas met de overbrenging wordt begonnen wanneer het voertuig zich in de takels van het wegsleepvoertuig bevindt. Indien de rechthebbende zich eerder bij zijn voertuig meldt, mag het voertuig niet meer worden weggesleept. Wel zal de rechthebbende alle aan de voorbereiding van de overbrenging verbonden kosten dienen te vergoeden, waarbij met name kan worden gedacht aan voorrijkosten van het sleepvoertuig en administratieve kosten.

In enige andere gevallen mag een voertuig ook worden weggesleept en in bewaring gesteld. Dat is het geval:

• Van gebleken onvoldoende rijgeschiktheid of rijvaardigheid dan wel het ontbreken van een (geldig) kenteken;
• Het niet afgegeven zijn van een rijbewijs, wanneer dit is ingevorderd, omdat iemand zijn motorrijtuig heeft bestuurd terwijl hij onder invloed was van drogerende stoffen of alcohol en dergelijke (zie artikel 130 en 164 WVW 1994);
• De situatie dat een motorrijtuig niet beschikt over een (geldig) kenteken, terwijl de eigenaar of houder van dat motorrijtuig niet direct is te achterhalen. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan voertuigwrakken die geen kenteken meer hebben of aan situaties dat er sprake kan zijn van het ‘knoeien’ met kentekens in geval van autodiefstal.

Wanneer in voorgenoemde gevallen een voertuig wordt weggesleept en in bewaring genomen, is er geen sprake van uitoefening van bestuursdwang maar gaat het in feite om een vorm van inbeslagname van goederen, dat ook in het strafrecht voorkomt.

Omvang van slepen

•  In welke omvang gemeenten thans actief wegslepen, bleek niet te vinden;
• Gegevens van afgelopen jaren over de omvang van het wegslepen zijn op landelijk en op gemeenteniveau eveneens niet te vinden;
• Recente gegevens over omvang van het aantal bezwaren tegen weggesleepte voertuigen, die via de bezwarencommissie van betreffende gemeente worden behandeld, zijn eveneens niet op internet of in jaarrekeningen van gemeenten aangetroffen;
• Wel is bekend dat het aantal gerechtelijke uitspraken over wegslepen beperkt is tot circa 10 per jaar in 2023 (zie www.rechtspraak.nl).

Informatie over wegslepen
Zoals eerder genoemd besluit een gemeenteraad over de Wegsleepverordening, ook de wijzigingen daarin, en vervolgens publiceert een gemeente deze. De vindbaarheid van informatie door burgers op websites van gemeenten over wegslepen, verschilt sterk.

Op basis van de websites van een paar grote gemeenten komen we tot de volgende bevindingen:

• Burgers willen op internet kunnen vinden, met wie ze contact kunnen opnemen wanneer de gemeente een voertuig mag wegslepen. Uiteraard dient ook aangegeven te worden, wanneer de gemeente zelf kan laten wegslepen.
• Als een voertuig weggesleept is, wil de eigenaar graag weten hoe hij deze terugkrijgt (adres bewaarplaats, telefoonnummer en openingstijden) en wat de kosten van het wegslepen en bewaren zijn. Soms zal de eigenaar van een weggesleept voertuig bezwaar willen maken. Daarvoor is informatie gewenst over de termijn waar binnen bezwaar moet worden gemaakt en aan wie en aan welk (digitale) adres het bezwaar moet worden gericht. Een voorbeeldbrief en een bezwaar (check zoals de gemeente Amsterdam die op haar website heeft staan), kan daarbij helpen.

Tot slot
Verwacht wordt dat door hoge en toenemende parkeerdruk in veel stedelijke gebieden de komende jaren het aantal wegsleepwaardige overtredingen zullen toenemen. Wegslepen is en blijft echter een ingrijpende maatregel en dient er dus zorgvuldig mee te worden omgegaan. Het is daarom belangrijk dat gemeenten de uitvoering goed op orde te hebben en daarbij ook denken aan de menselijke maat.\

Dat geldt in het bijzonder voor de kennis binnen de ambtelijke organisatie zodat burgers goed kunnen worden geïnformeerd en de gemeentelijke medewerkers of partijen die een taak hebben in de  wegsleepketen goed weten te handelen. Dit geldt ook voor burgers die op zoek zijn naar hun weggesleepte voertuig of als burgers willen weten of een (hun niet bekend) voertuig wegsleep-waardig is.

Of alle gemeenten het wegsleepbeleid op orde hebben, kon niet worden bepaald. Als dat niet het geval is, dan is er voor die gemeenten werk aan de winkel.

Meer informatie
> Fiscalisering – 1: 30 jaar
> Fiscalisering – 2
> Fiscalisering – 3: verordening en beleidsregels 
> Fiscalisering – 4: Bebording
> Fiscalisering – 5: Jurispredentie
> Fiscalisering – 6: Organisatie, Ontwikkelingen
> Fiscalisering – 7: Beschouwing
> Fiscalisering: Parkeerhandhaving met menselijke maat