Scanauto’s rechtvaardige parkeerhandhaving

Recent verschenen er berichten in de media over het onterecht automatisch uitschrijven van fiscale parkeerboetes (naheffingsaanslagen) door scanauto’s. Volgens die klagers gaat daarbij de menselijke maat verloren. Hoe zit het nu werkelijk? De redactie van Vexpansie ging op onderzoek uit. Wat blijkt? Bijna alle naheffingen die door (een foto van) een scanauto zijn gemaakt zijn terecht opgelegd.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2021-1. | Tekst: Jitze Rinsma i.s.m. de Commissie Gemeenten]

Als parkeerplaatsen op straat schaars zijn, worden deze gereguleerd en wordt er vaak parkeerbelasting geheven. Je kunt dan betalen bij een parkeerautomaat of via een provider. Bewoners en bedrijven kunnen bij de gemeente een ontheffing van de betaalplicht (een vergunning) krijgen. Al veel jaren neemt de parkeerdruk in en rondom binnensteden en in woonwijken toe waardoor in heel veel gemeenten in Nederland sprake is van een toenemend groot areaal aan parkeerplaatsen waar voor het parkeren betaald moet worden (fiscaal regiem). Om te controleren of parkeerders aan de betaalplicht hebben voldaan vergt veel controle inzet.

Ontwikkelingen
In het verleden en nog steeds wordt in veel gemeenten de controle door een controleur lopend door de straat uitgevoerd. Dat gebeurde afhankelijk van de situatie incidenteel, meerdere keren per week of meerdere keren per dag. Dan werd gecontroleerd op de aanwezigheid van een geldig parkeerrecht (een parkeerkaartje achter de voorruit of een parkeervergunning). Als niet aan de betaalplicht was voldaan werd direct onder de ruitenwisser een naheffingsaanslag aangebracht en na het opvragen van NaamAdresWoonplaats (NAW)-gegevens werd de aanslag naar het adres van de kentekenhouder verstuurd. Soms was er bij het opleggen of snel daarna contact tussen de degene die de naheffingsaanslag achter de ruitenwisser had en de controleur en leidde de verklaring van de parkeerder tot soms intrekken van de aanslag.

Door de technische mogelijkheden start de parkeerder tegenwoordig na de auto geparkeerd te hebben een betaalparkeeractie door de auto in de betreffende zone aan te melden bij de provider of het kenteken in te geven op een parkeerautomaat. Bewoners en bedrijven hebben een digitale vergunning die gekoppeld is aan hun kenteken en hebben geen vergunning meer achter de voorruit. Zo kan de parkeercontrole worden uitgevoerd door uitsluitend kentekens te scannen door controleurs met een handheld met een scanner.
Sinds enige jaren is het ook mogelijk dat de kentekens van de auto’s worden gescand door een auto met camera’s in de auto of op het dak, een zogenaamde scanauto.
Deze auto scant al rijdend alle kentekens en bevraagt die kentekens bij het Nationaal ParkeerRegister (NPR). Van degenen die geen geldig parkeerrecht hebben, worden door als zodanig aangewezen personen de foto’s direct beoordeeld. In geval van twijfel gaat er zo snel mogelijk een bevoegde parkeercontroleur ter plaatse om de situatie te beoordelen. Er zijn gemeenten waar deze controleur dan de naheffing uitschrijft. Verder vindt ’s nachts nog een nacontrole plaats op bijvoorbeeld nagekomen betalingen of dubbele constateringen. Van de kentekens die na controles overblijven worden de NAW-gegevens opgevraagd, geschoond voor bijvoorbeeld gestolen voertuigen, en daarna worden de aanslagen verstuurd.

Welke effecten zijn er?
Met de scanauto kan informatie gestuurd en frequenter worden gecontroleerd. Dat betekent dat degene die het risico neemt om niet te betalen een grotere kans loopt op het krijgen van een naheffingsaanslag dan bij controle door een controleur. Zo stijgt de objectieve en subjectieve pakkans en kan de betalingsbereidheid met 5 tot 10 procent toenemen. Vooral de grotere pakkans is de reden, dat door de start-up Parkeerwekker een app is geïntroduceerd, waarbij de bestuurder van een geparkeerde auto een betaalde waarschuwing krijgt als de scanauto langsrijdt. De ‘vergeetachtige’ parkeerder kan nog snel kan gaan betalen voor het parkeren.

Een rondgang bij een aantal gemeenten, dat de scanauto gebruikt, leert dat over 2019:
• ruim 10 procent van degenen die een naheffing thuis hebben gekregen in bezwaar gaan;
• van degenen de in bezwaar gaan wordt 40 tot 70 procent daarvan gegrond verklaard, grotendeels op grond van jurisprudentie;
• het aantal terecht opgelegde naheffingen bedraagt na vermindering van de gegrond verklaarde bezwaren, ruim 90 procent.
Uit recente berichten in de media, bijvoorbeeld een bericht van de NOS van 9 januari 2021, ontstaat de indruk dat scanauto’s zelf de boetes uitschrijven. Dat is een volledig onjuiste weergave van zaken. Net als voordat de scanauto zijn intrede deed vinden er nacontroles plaats door het beoordelen van foto’s door medewerkers en of door ter plaatse te gaan. In tegenstelling tot wat de NOS beweert is er dus wel sprake van een menselijke maat.

Aanbevelingen
Een hoog percentage terecht opgelegde naheffingen kan worden bereikt door:
• zorgvuldige procedures te hanteren voor (na)controle van onder andere foto’s en NAW-gegevens. En deze procedures ook actueel te houden na bijvoorbeeld de behandeling van bezwaren en beroepen;
• zorgen voor betaalgemak en goede communicatie over de regelgeving;
• alle medewerkers die betrokken zijn bij de nacontrole regelmatig goed te instrueren.

Tenslotte
Het doel van elk gemeentebestuur is dat de parkeerhandhaving correct en rechtvaardig wordt uitgevoerd en belanghebbenden een hoge mate van betaalcomfort ervaren. Natuurlijk zal het bij het in gebruik nemen van een scanauto niet altijd vlekkeloos gaan. Daarom is het van groot belang de systemen zorgvuldig in te regelen en goede procedures op te stellen. Dat geldt ook voor de werkinstructies voor medewerkers en die daar vertrouwd mee maken.
Als het opleggen van naheffingen bij gemeenten in de ogen van de parkeerder toch niet goed gaat, kunnen zij bezwaar indienen. In sommige gevallen, als het in hun ogen helemaal niet goed gaat benaderen zij wethouders, raadsleden of brengen het via de media naar buiten. Fouten zullen dan snel hersteld worden.

> Tekst: Jitze Rinsma, redactie Vexpansie, i.s.m. de commissie gemeenten