Parkeren doet ertoe!

Hoe kunnen we parkeermanagement nauwer aansluiten aan het stedelijk mobiliteitsbeleid? Die vraag behandelt het Europees onderzoeksproject Park4SUMP door praktische demonstraties in zestien Europese steden. Hoog tijd, want nieuwe uitdagingen vragen striktere sturing van voertuigen binnen het stedelijke weefsel, die parkeerbeheer kan bieden. Een kwaliteitsaudit brengt alle stakeholders rond de tafel, en opent perspectief op actie.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2021-3. | Tekst: Ivo Cré]

We verwachten dat steeds meer steden zich zullen inzetten om klimaatneutraal te worden in het komende decennium. De Europese Unie heeft een ‘missie’ gelanceerd om minstens honderd steden zover te krijgen. Ook heel wat Nederlandse steden onderschrijven deze doelstelling. Het hele gemeentelijke mobiliteitsbeleid zal worden ingekanteld in dit klimaatbeleid. Verschillende transities die gelinkt kunnen worden aan parkeerbeleid dienen zich aan: modal shift, weg van privé-autogebruik, space shift, waar publieke ruimte wordt herverdeeld, en groener wordt, en energy shift, weg van fossiele brandstoffen (met groeiende vraag naar publiek-toegankelijke laadinfrastructuur voor elektrische auto’s).

De transitie naar klimaatneutraliteit speelt zich af tegen de achtergrond van – of parallel met – de herdefinitie van de economische en culturele rol van de stad in tijden van telewerken, e-commerce en veranderingen in de toeristische sector. Ook hier is een directe link met de vraag naar ruimte voor het stallen van voertuigen, met klanttypes en omschrijving van parkeerproducten, en met het parkeer-businessmodel.

Oplossingskader
Steden nemen maatregelen om de bovengenoemde uitdagingen aan te pakken:
Modal shift: Park4SUMP verzamelde enkele voorbeelden van steden waar herbestemming van openbare ruimte samengaat met een daling van het autogebruik (bv. Vitoria Gasteiz (Spanje), van 36 procent naar 24 procent, en ook München (Duitsland), waar actief on-street parkeerbeheer de langparkeerders van de straat heeft gehaald (met – 25 procent voor ‘overnachters’, en – 40 procent voor langparkeerders), maar ook een stevige toename van fietsen (+75 procent) en te voet gaan (+61 procent) heeft bewerkstelligd. We zien ook een sterke focus op strikte parkeernormen voor gebouwen. Deze normen worden ook steeds multi-modaler, met niet enkel focus op gestalde auto’s maar ook op de verplichting om fietsstalling of deelsystemen te voorzien. Er is een omschakeling van parkeernormen naar mobiliteitsnormen aan de gang.

Space shift: Het lijstje van steden die relatief grote aantallen on-street parkeerplaatsen willen schrappen wordt langer: Oslo, Amsterdam, Brussel, Parijs… De vraag naar permanente of dynamische omschakeling van publieke ruimte weg van straatparkeren naar andere functies leeft sterk. De meeste Park4SUMP-steden, in hun erg verschillende respectievelijke nationale context, namen het voorbije jaar maatregelen zoals parklets (alternatieve invulling individuele parkeerplaatsen), reconversie naar fietspad, verbreding van de stoep, of uitbreiding van terrassen. De space shift komt met een duidelijk mandaat om beter off-street dienstverlening te organiseren.

Energy shift: in Park4SUMP zien we de transitie naar elektrisch rijden aan het werk in Trondheim (NO), waar een overgroot deel van nieuwe auto’s elektrisch is. Inplanting van laadinfra, integratie van parkeer-/laadprijs, implicaties voor handhaving… een complex verhaal waar de parkeeractoren nauw bij betrokken moeten worden.

Een blijvende troef van parkeren is het feit dat parkeerbeheer substantieel bijdraagt tot de stadskas, en dit als directe inkomsten, of omdat de private sector de publieke overheid ‘ontzorgt’ op dit vlak. Binnen Park4SUMP testen we de praktijk van ‘earmarking’ van parkeerinkomsten – de directe herinvestering van parkeergelden in nieuwe duurzame mobiliteitsmaatregelen. Een goed voorbeeld is Krakow, waar 70 procent van de parkeerinkomsten naar OV, fietsen, voetgangers en vergroening gaat, en zelfs 100 procent van alle geïnde boetes hiervoor wordt toegewezen. Ook de stad Gent – met een voor België uniek ‘mobiliteitsbedrijf’ financiert nieuwe maatregelen rechtstreeks met parkeerinkomsten.

Co-creatie-audit verbeteracties
We zien dus een groot potentieel om parkeerbeleid op een meer strategisch plan te tillen, en ook meer gericht in te zetten om stedelijke (mobiliteits)doelen te behalen. Geen enkele Europese stad begint met een wit blad aan dit verhaal, er is altijd wel enige vorm van parkeerbeheer aanwezig, hoe gebrekkig die ook mag zijn. Park4SUMP koos daarom een methode uit te werken die het beste haalt uit het aanwezig potentieel voor beter parkeerbeleid. De methode die Park4SUMP hiervoor heeft ontworpen is het PARKPAD-auditproces. De audit is nu getest in zestien steden – in Nederland werd dit getest in Rotterdam, in België in Sint-Niklaas. PARKPAD is een -co-creatie-proces, waar een auditor samen met parkeer-stakeholders de volgende stappen doorloopt:
• Vaststellen van de evaluatiegroep: lokale politici, ambtenaren, stakeholders en eindgebruikers worden uitgenodigd om deel te nemen aan het audit-proces.
• Verkenning: de auditor leest zich in over mobiliteits- en parkeerbeleid van de gemeente, de evaluatiegroep antwoordt op een vragenlijst, waar de kwaliteit van een aantal deelaspecten van het parkeerbeleid wordt bepaald.
• Consensus: de auditor ontmoet de evaluatiegroep, en door discussie wordt een gemeenschappelijke positie bepaald over de stand van zaken van de parkeer-aanpak (beleidskant en operationele issues).
• Actieplan: op basis van de consensus over de huidige toestand, worden verbeteracties geformuleerd, die worden gebundeld in een haalbaar actieplan. De evaluatiegroep onderschrijft dit actieplan.

Integratie mobiliteits- en parkeerbeleid
De auteur van dit artikel had de eer om vier PARKPAD-audits te begeleiden – geen statistisch relevante sample, maar toch voldoende materiaal om enkele conclusies te trekken:
• Er is in het algemeen een grote emotionele betrokkenheid bij parkeren, die samengaat met een grote terreinkennis. Dit kan gevaloriseerd worden in het formuleren van oplossingen.
• Handhavingsbeleid scoort in het algemeen erg goed, in die mate dat parkeerbeleid volledig dreigt samen te vallen met de harde hand van controle, en niet zo zeer met de menselijkere kant van positieve dienstverlening.
• De communicatie-aspecten van de audit scoren in het algemeen laag, en dit zowel in de zin van publieke participatie bij parkeerbeleid als informatie (over beleid, maar ook over praktische kanten van parkeren) naar de eindgebruiker.
• Wanneer parkeren een factor wordt om multimodaliteit te organiseren en promoten, dienen zich coördinatieproblemen aan tussen publiek/privaat en tussen verschillende publieke entiteiten. Deze uitdagingen op vlak van coördinatie spelen zich ook soms af op inter- of bovengemeentelijk vlak.

Uitgebreid kennis-aanbod
Park4SUMP wil steden blijven helpen om innovatieve oplossingen voor parkeermanagement te integreren in duurzame stedelijke mobiliteitsplannen (Sustainable Urban Mobility Plans-SUMP’s) voor een betere mobiliteit en levenskwaliteit. Het project wil verdere innovatie op het vlak van parkeermanagement stimuleren en overstappen van een reactief en operationeel parkeerbeleid naar een meer strategische, doeltreffende en holistische aanpak.

Om dit doel te bereiken heeft het project een mooi aanbod aan brochures (over parkeren en SUMP, handhaving, parkeernormen etc.), video’s en trainings. We werken ook aan een uitbreiding van de PARKPAD-audit naar steden buiten de projectgroep. Interesse? Check www.Park4SUMP.eu of contacteer icre@polisnetwork.eu.

> Tekst: Ivo Cré, Director Policy and Projects at Polis
> Park4sump.eu