De energietransitie betekent dat er steeds meer elektrische voertuigen in gebruik zijn. Daarmee ontstaan allerlei risico’s voor brandveiligheid. Nils Rosmuller, lector energie- en transportveiligheid van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV), vertelt over de actuele ontwikkelingen en de opgaven voor brandpreventie.

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de CO2-uitstoot in Nederland in 2030 met ongeveer de helft is verminderd (ten opzichte van 1990). De energietransitie is inmiddels in volle gang. Er wordt steeds meer duurzame energie opgewekt en toegepast, onder andere voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving, de industrie en het vervoer.

Hernieuwbare brandstoffen
“Als gevolg van de toenemende activiteiten rond hernieuwbare brandstoffen ondergaat het Nederlandse wagenpark grote veranderingen”, zegt Nils Rosmuller, lector energie- en transportveiligheid van het Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV). “De groeiende toepassing van brandstoffen zoals LNG, batterij-elektrisch en waterstof in het transport vraagt veel aandacht vanuit het perspectief van risicobeheersing en incidentbestrijding. Niet alleen wat betreft het gebruik van de nieuwe brandstoffen in auto’s en vrachtwagens, maar ook als het gaat om de transportstromen die de grondstoffen over het spoor- en wegennet vervoeren. Daarnaast spelen er nu al allerlei vraagstukken rond de elektrificatie van het vervoer.”

“De verwachting is dat in 2025 de helft van de nieuw verkochte auto’s in Nederland een elektrische aandrijving heeft”, licht Rosmuller toe. “De laadinfrastructuren worden uitgebreid en er ontstaan steeds meer manieren om auto’s te voorzien van stroom: door batterijen op te laden, of door accu’s te vervangen, zoals nu al gebeurt bij sommige vrachtschepen. Tegelijkertijd wordt er extra ingezet op snelle laadsystemen, zodat zware voertuigen niet urenlang aan een laadpaal staan om het batterijpakket op te laden.”

Actuele en toekomstige risico’s
Rosmuller vertelde in een interview met Brandveilig.com in 2021 al over de risico’s van elektrische voertuigen in parkeergarages. “Blussen of beheersen van batterijbranden is sowieso een uitdaging, maar het is extra complex als elektrische voertuigen op lastig bereikbare plaatsen staan. Denk aan auto’s in ondergrondse parkeergarages en aan remises waar soms tientallen bussen vlak naast elkaar staan opgesteld”, zegt Rosmuller nu. In een besloten ruimte zonder brandcompartimenten en sprinklerinstallaties maken de verspreiding van hitte, rook en giftige verbrandingsproducten de incidentbestrijding risicovol en ingewikkeld. Zo kunnen er steekvlammen ontstaan, batterijonderdelen wegschieten en toxische stoffen vrijkomen. Daarnaast duren branden in elektrische voertuigen doorgaans langer dan branden in auto’s die op fossiele brandstoffen rijden. De batterijcellen zijn namelijk zeer goed afgeschermd tegen invloeden van buitenaf, waardoor de inhoud moeilijk is te koelen en blussen.

De grootschalige uitbreiding van elektrische voertuigen leidt volgens Rosmuller ook tot vragen over toekomstige risico’s. “De auto’s die nu op de markt verschijnen, zijn over een aantal jaren verouderd. Wat betekent dat voor de veiligheid van de accu’s? Dat is nu al een vraagstuk voor de autorecycling. Wat doe je met batterijen van verouderde of beschadigde auto’s? Wat is een veilige omgang met ‘second life’ batterijen, zoals accu’s uit auto’s die worden hergebruikt in woningen?”

Techniek, organisatie en gedrag
Rosmuller ziet verschillende aspecten aan de omgang met de brandrisico’s rond elektrisch vervoer. “Het gaat er allereerst om dat we zicht houden op de status en betrouwbaarheid van batterijen. Dat is naast een technische kwestie ook een organisatorisch vraagstuk. Wat is een gepaste reactie op de uitkomsten van de monitoring? Wat doen we met de data?”

Ook als het gaat om het gedrag van betrokkenen is er volgens Rosmuller nog een wereld te winnen. “We zijn vaak zelf als bestuurders of eigenaren nog onbewust onbekwaam. Wat weet een fietser of automobilist over de mogelijke gevolgen van een beschadigde accu? Hoe controleert een fietsenmaker of automonteur de stabiliteit van een batterijpakket? Hoe gaan bedrijven en instellingen om met laden en opslag van batterijen uit fietsen en scooters?”

De mogelijke interacties tussen product en omgeving maakt brandpreventie bij elektrische voertuigen een ingewikkeld en dynamisch speelveld, voegt Rosmuller toe. “Een e-bike die staat gestald in een inpandige berging kan een woningbrand veroorzaken. Een brand in een elektrische auto in een ondergrondse parkeergarage kan zo langdurig zijn, dat de bouwconstructie beschadigd raakt. Op bouwplaatsen is steeds meer groot materieel, zoals shovels en bouwmachines, elektrisch aangedreven. Dat stelt nieuwe eisen aan een verantwoorde berging.”

De wet- en regelgeving stelt eisen aan onderdelen van elektrische voertuigen zoals batterijen. En daarvoor worden in het ontwikkelproces diverse impact-, schok- en temperatuurtesten uitgevoerd. Maar bij bijvoorbeeld de huidige lithium-ion-batterijen treden gedurende de levensduur veroudering en slijtage op, waardoor kortsluiting kan ontstaan, hetgeen de veiligheid onder druk zet. Daarnaast is er geen wet- en regelgeving over bijvoorbeeld de toegang van elektrische voertuigen tot parkeergarages, of de plaatsing van laadpalen. Rosmuller: “De wet- en regelgeving in de bouw loopt achter op de snelle maatschappelijke ontwikkelingen in de energietransitie, zoals blijkt uit de discussies over brandveiligheid in parkeergarages waar steeds meer elektrische voertuigen staan.”

Brandveiligheid koppelen aan maatschappelijke ontwikkelingen
Er moet serieus werk worden gemaakt van intrinsiek veilige batterijen voor elektrische vervoermiddelen, zegt Rosmuller over de must-do’s voor brandpreventie. “We mogen toch verwachten van producenten dat ze spullen maken die ons leven niet in gevaar brengen? Er zijn al steeds meer veilige opties. Maar soms zijn de accu’s relatief zwaar, moeilijker inpasbaar in een auto, of minder gunstig wat betreft de energie-inhoud per kilogram.”

Bouwkundigen, architecten en eigenaren en exploitanten van (gebouwen met) parkeergarages kunnen rekening houden met snelle detectiemechanismen, voegt Rosmuller toe. “Je zou bijvoorbeeld al bij de binnenkomst van een auto de temperatuur kunnen monitoren. Daarnaast vergroten een actief blussysteem en goede ventilatie de mogelijkheden voor een offensieve inzet van de brandweer, en kan je bij de ontwikkeling of renovatie van parkeervoorzieningen letten op de veilige positionering van de laadinfra.” De brandweer adviseert momenteel om het parkeren en laden van elektrische voertuigen zoveel mogelijk nabij de in- en uitgang van de garage te concentreren.

Rosmuller pleit voor een duidelijkere koppeling tussen brandveiligheid en maatschappelijke ontwikkelingen. “De voorschriften voor parkeergarages zijn decennia oud en het wagenpark is inmiddels natuurlijk enorm veranderd. Voor onder andere remises ontbreken eisen over bijvoorbeeld compartimentering en een actief monitoring- en blussysteem. Het is voor brandveiligheid essentieel dat we snel zicht krijgen op eventuele verstoringen bij gestalde voertuigen en vervolgens snel handelen. We moeten ons ervan bewust zijn dat een incident met een elektrisch voertuig een grote impact kan hebben op de omgeving, het milieu en de incidentenbestrijding. En daarvoor hebben allerlei partijen nog veel werk te verzetten: bouwkundigen, risico-analisten en incidentenbestrijders, maar zeker ook de auto-industrie zelf.”

Meer informatie
> Bron: Brandveilig.com