Kleine stapjes met elektrische stepje

Iedereen die wel eens in Berlijn of Antwerpen is geweest heeft ze wel gezien of er zelfs op gereden: het elektrische stepje. Ook in het Nederlandse straatbeeld worden ze wel waargenomen, maar zijn ze vooral privébezit. Maar mag dit eigenlijk wel?

Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2022-4 |Tekst: Jacob de Vries

Het korte antwoord hierop is: nee. Het lange antwoord is: voorlopig nog niet. Feitelijk zijn de eisen voor alle verschillende voertuigen in elk Europees land hetzelfde. Alleen voor de ‘lichte elektrische voertuigen (LEV)’ de categorie waartoe de e-stepjes nu behoren, is nog geen Europese wetgeving opgesteld. Op nationaal niveau kunnen er echter wel regels zijn opgesteld voor dit soort voertuigen. Deze regels verschillen van land tot land; reden waarom er in het ene land wel e-stepjes op de openbare weg rondrijden en in het andere land niet. Nederland behoort tot die laatste groep: de LEV’s worden hier in de restcategorie ‘bijzondere bromfiets’ gestopt en deze moeten door de RDW goedgekeurd zijn voordat ze de openbare weg op mogen. De bijzondere bromfiets is in 2011 toegevoegd aan de Wegenverkeerswet. Hiermee konden voertuigen waarvoor geen Europese typegoedkeuring was vereist worden toegelaten tot de openbare weg. Sinds het tragische ongeluk met de Stint in 2018 zijn de regels op dit vlak aangescherpt. Op dit moment zijn er 17 soorten goedgekeurd, uiteenlopend van de Segway tot de Stint en waarvan er een paar, zoals de kickbike en de Yedoo Mezec qua vormgeving een beetje in de buurt komen van de e-stepjes.

Stint

De Onderzoeksraad voor Veiligheid constateerde in 2019 na het ongeluk met de Stint dat er veel hiaten waren in de procedure voor het toelaten van de bijzondere bromfietsen. Door de verscheidenheid aan voertuigen met dezelfde functie kon het voorkomen dat de toelatingseisen voor soortgelijke voertuigen van elkaar konden verschillen. Dit was bijvoorbeeld het geval met de Stint en de elektrische bakfiets. Tegelijkertijd signaleerde de Onderzoeksraad een toename van lichte gemotoriseerde voertuigen op de openbare weg, waar geen inzicht was in eventuele tekortkomingen in het ontwerp en de fabricage (bron: Onderzoeksraad voor Veiligheid (2019) ‘Veilig toelaten op de weg. Lessen naar aanleiding van het ongeval met de Stint’).  Om meer grip hierop te krijgen wordt gewerkt aan een LEV-kader waarin eisen aan specifieke soorten voertuigen is vastgelegd. Dit kader moet echter nog door de Tweede Kamer, en zal pas naar verwachting niet voor 2024 worden ingevoerd.

Het duurt dus nog wel even voordat de e-step de weg op mag. Niettemin zie je ze steeds vaker rijden. Dit is ook logisch gezien het feit dat in 2021 al 170.000 mensen een e-step bezaten. In het algemeen wordt rijden met de step gedoogd, de politie handhaaft alleen op excessen en rijden op het trottoir. Je loopt dan wel kans op 280 euro boete en inbeslagname van je step. De eerste signalen vanuit het kader wijzen er echter ook op dat de eisen aan het gebruik zwaarder worden. Zo moet je minimaal 16 jaar zijn om erop te mogen rijden, moet het voertuig verzekerd zijn en dient er een sticker van de verzekeraar op geplakt te zijn. En je mag er dus niet mee op de stoep rijden. Oftewel het wordt nog weer eens drukker op de fietspaden. En daar wringt de schoen.

Veiligheid

De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) stelde in een rapport twee voorwaarden voor LEV’s: toelating moet bijdragen aan maatschappelijke doelen, waaronder in elk geval verkeersveiligheid, en daarnaast dat fietspaden primair zijn bedoeld voor de veiligheid van fietsers. De maatschappelijke doelen is een breed begrip en natuurlijk niet beperkt tot de verkeersveiligheid. In een recente publicatie citeerde de SWOV een Duits onderzoek waaruit het aantal ongevallen met een e-step per één miljoen kilometers 4,5 keer zo groot was als met een fiets, namelijk 5,5 respectievelijk 1,2 en concludeerde dat alleen voertuigen die qua omvang, gewicht, snelheid en functie vergelijkbaar zijn met reguliere fietsen veilig op fietspaden kunnen rijden (bron: SWOV (2021) Veilig innoveren: toelating van LEV’s en de toekomst van fietspaden. Een perspectief, Rapport R-2021-11). Het leidt geen twijfel dat deze cijfers nogal worden vertekend door ongevalscijfers met deelstepjes. Voorstanders van LEV’s wijzen op het feit dat de verschillen minder dramatisch uitpakken als alleen eigenaren worden betrokken en ongevalscijfers afnemen naarmate men meer ervaring heeft met de vervoerwijze.

Deel e-stepjes

Niettemin zullen gemeenten de ontwikkelingen met de stepjes met argusogen volgen. Naast de e-steps in privébezit focust de discussie zich vooral op de stepjes als deelvervoer. Vanzelfsprekend is men de chaos rond de introductie van de free floating deelfietsen nog niet vergeten. Verschillende bedrijven strooiden onaangekondigd goedkope deelfietsen uit over de openbare ruimte van de steden wat leidde tot chaotische taferelen. Trottoirs raakten overvol en bewoners organiseerden opruimacties waar je op staathoeken stapels van deze deelfietsen kon aantreffen. De kansen voor de stepjes als deelvervoer lijken in enkele steden al bij voorbaat verkeken. Zo heeft de gemeente Amsterdam al door middel van een motie in de gemeenteraad aangegeven e-steps en bijzondere bromfietsen als deel- en huurvervoer in het stedelijk beleid, met als reden dat Amsterdam een fietsstad is, waar ruimte voor parkeren in de openbare ruimte schaars is. Het straatbeeld uit andere Europese steden, heeft ongetwijfeld bijgedragen aan dit standpunt. In al deze steden wordt ook steeds meer regelgeving opgesteld om gebruik van de e-stepjes te reguleren. Dan komt het dus misschien wel goed uit dat toelating nog even op zich laat wachten.

JACOB DE VRIES, Redactie Vexpansie