Het progressieve  college van B&W in Utrecht wil stappen ondernemen om de aanwezigheid van de auto in de stad te verminderen.  De capaciteit van doorgaande wegen worden bewust verminderd door het reduceren van het aantal rijstroken of door het plaatsen van regulerende verkeerslichten. Oranje fietsasfalt waar de ‘auto te gast’ is vervangt de historische klinkers langs de singels. Met aanvullende maatregelen zoals het stadsbreed invoeren van betaald parkeren en het fors verlagen van de parkeernorm bij nieuwbouw wordt een volgende stap gezet om auto’s uit Utrecht te weren.

Van de redactie Vexpansie / Tekst: Mr. W.A.L.D.I. van Slagmaat, Advocaat te Houten

Het is een bekend fenomeen. Nadat de gemeente betaald parkeren in een bepaald gebied heeft ingevoerd, dan zijn de parkeervakken die net buiten dit gebied gelegen zijn, zeer druk bezet. Het zgn. waterbed effect zorgt voor parkeeroverlast in de naastgelegen wijk. Bewoners in die wijk klagen en dringen vervolgens zelf aan op betaald parkeren in hun wijk waarbij zij dan zelf een parkeervergunning kunnen krijgen Dit mechanisme  wordt toegepast door het gemeentebestuur in Utrecht dat er gericht haar beleid op baseert. De gemeente onderscheidt in haar aanpak een drietal blokken: dit zijn de opeenvolgende stappen in de invoering van betaald parkeren.

Als eerste zijn de wijken aan de beurt die direct grenzen aan het gebied waar al betaald parkeren geldt. Hier is de parkeerdruk volgens de gemeente het hoogst. Het plan is om in de komende jaren elk jaar bij zo’n 10.000 adressen betaald parkeren in te voeren. Als eerste blok zijn de Bokkenbuurt, Grauwaart, Voordorp, Ondiep, Oog in Al, Kanaleneiland, Groenewoud, Papendorp en het noordelijk deel van Hoograven aan de beurt. In deze wijken moet betaald parkeren worden ingevoerd tussen 2024 en 2025. Vervolgens wordt betaald parkeren tussen 2026 en 2030 uitgerold in het tweede blok: delen van Leidsche Rijn, Zuilen, Overvecht Zuid, Rijnsweerd Noord en Lunetten. In 2034 moet het laatste blok zijn uitgevoerd en daarmee in heel Utrecht betaald parkeren gerealiseerd zijn.

Het College geeft in haar voorstel aan dat het betaald parkeren zal gelden van 06:00 – 11:00 uur zodat de meeste activiteiten onbelemmerd kunnen (blijven) plaatsvinden.

Of de voorgestelde invoering van betaald parkeren in de hele stad daadwerkelijk zal gaan plaatsvinden, zal mede afhangen van komende gemeenteraadsverkiezingen. Zeker in gebieden waar het nut en de noodzaak voor invoering van betaald parkeren niet wordt gevoeld, zal de weerstand hiertegen fors toenemen. Het is per saldo toch een inperking van vrijheden en het ontnemen van voorzieningen. Het verstrekken van (gemaximeerd aantal) parkeervergunningen per woning, maakt het voor tweeverdieners met ambulante beroepen lastiger om beroepsmatig te functioneren. Ook voor mantelzorgers en ambulante ondersteuners wordt het kostbaarder om (thuis-)hulp te verlenen in de stad.

Integrale parkeervisie

Dat de gemeente Utrecht aan meerdere knoppen draait om de stad autoluw te krijgen, blijkt ook uit de parkeervisie, genaamd ‘Fiets- en autoparkeren in een groeiend Utrecht’  uit 2021. Daaruit blijkt een bewust ontmoedigingsbeleid voor gebruik van auto’s ten faveure van ruimte voor lopen, fietsen, verblijven, spelen en groen. Het aantal publieke parkeerplaatsen dient  jaarlijks te worden verminderd (met 1% per jaar[2]). Door het schaarser en duurder maken van parkeervoorzieningen komen alternatieven als deelauto en (bak-)fiets eerder in beeld. Parkeren dient daarnaast deels op afstand in ring- en regiohubs plaats te vinden.

Wat ook opvalt is in het nieuwe parkeerbeleid is dat parkeernormen niet meer concreet worden gekoppeld aan een project maar dat wordt aangestuurd op een zgn. gebiedsgerichte aanpak voor parkeren. In deze gebieden is voor het geheel aan (toekomstige) woningen en overige functies bepaald wat de parkeervraag is, hoeveel parkeerplekken er op basis van de verwachte verkeersgeneratie maximaal kunnen worden aangelegd en hoe het resterende deel van de parkeerbehoefte wordt ingevuld.[3] Het opzetten van een deelautosysteem, waarbij elektrische auto’s tevens als opslagmedium voor zonne-energie fungeren is in het transformatiegebied de Cartesiusdriehoek[4] concreet onderdeel van de nieuwbouwplannen. Uitgangspunt daarbij is dat vanaf het eerste stadium van de ontwikkeling het parkeren niet of nauwelijks in de openbare ruimte plaatsvindt en een groot deel van het parkeren op afstand dient plaats te vinden.

Eenzelfde aanpak zal gelden voor de gebiedsontwikkeling van de Merwedekanaalzone. Beoogd wordt dat dit gebied zo goed als autovrij zal zijn[5].

Door de Parkeervisie op te nemen in de Omgevingsvisie Utrecht wordt het beleidskader en de beleidsruimte voor het invoeren van gewenst parkeerbeleid voor het College verruimd en gelegitimeerd. Hiermee krijgt het college een instrument in handen om gemotiveerd het parkeren in de stad in te perken en zo de mobiliteitstransitie met een beperkter rol voor de auto verder in te zetten.

[1] Dossier 1866 Raadsvoorstel Parkeervisie en modules aanpak betaald parkeren en parkeernormen. d.d.25 november 2021.

[2] Zie parkeervisie, pagina 25 Parkeervisie (na verwerking amendement)

[3] Beleidsregel parkeernormen auto 2021 gemeente Utrecht d.d. 1-2-2022

[4] https://www.cartesius-utrecht.nl/nl/?overlay=Duurzaamheid

[5] https://merwede.nl/

Mr. W.A.L.D.I. van Slagmaat, Advocaat te Houten