Onderzoek naar bewonersvoorkeuren rond parkeren in woongebieden

De toename van het autobezit en het vaker thuiswerken en online winkelen zorgen voor een veranderende parkeervraag in woonomgevingen. Om deze parkeervraag optimaal te kunnen faciliteren zijn inzichten in voorkeuren van bewoners essentieel. Rekening houden met bewonersvoorkeuren kan problemen bij het implementeren van parkeerbeleid verminderen.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2020-4 | Tekst Peter van der Waerden en Jaap van der Waerden]

Bij het maken van plannen voor parkeren in woongebieden zijn inzichten in voorkeuren van bewoners noodzakelijk. In het verleden is er vooral onderzoek gedaan naar voorkeuren van automobilisten in relatie tot het aanbod aan en de inrichting van parkeergelegenheden in centrum- en winkelgebieden. Tot op heden is er relatief weinig aandacht besteed aan voorkeuren van bewoners met betrekking tot parkeren in woongebieden. Dit geldt voornamelijk voor onderzoeken met een wetenschappelijke inslag. De geringe belangstelling heeft vooral te maken met de afwezigheid van grote parkeerproblemen. In het algemeen is er in de woonomgeving altijd voldoende aanbod aan parkeerplekken geweest voor zowel bewoners als bezoekers. Daarnaast waren de consequenties van door bewoners ervaren ongemakken rond parkeren in woongebieden vaak van beperkte omvang. Het ontbreken van een wens van zowel bewoners als gemeente voor parkeerregulering in de woonomgeving (bijvoorbeeld invoeren van vergunningen en/of betaald parkeren) speelt ook een rol. Echter door een nog steeds toenemend autobezit en het daaraan verbonden autogebruik, komt er steeds meer druk te liggen op de parkeergelegenheden in woongebieden. Daarnaast is het aanwezigheidspercentage van de auto bij de woning toegenomen door veranderende leef- en werkomstandigheden. Er is ook steeds meer aandacht voor de kwaliteit van de woonomgeving, waarin op straat geparkeerde auto’s vaak als onwenselijk worden ervaren.

Wensen gebruikers
Om tot een goede afstemming te komen van het parkeeraanbod op de parkeervraag in woongebieden hebben planners inzichten nodig in de wensen van gebruikers: naar welke aspecten van het parkeren gaat de voorkeur van bewoners. Voldoen aan de voorkeuren van bewoners kan ervoor zorgen dat mensen tevreden zijn met de aangeboden parkeeroplossingen. Deze tevredenheid kan ongewenste praktijken (bijvoorbeeld illegaal parkeren) wellicht voorkomen. In de praktijk zijn er verschillende handboeken beschikbaar die zich richten op aantallen parkeerplaatsen kengetallen en afmetingen van parkeervakken en –wegen (ontwerprichtlijnen). Als aanvulling op maar ook als onderbouwing van de gegevens uit de handboeken zijn er verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de voorkeuren van bewoners met betrekking tot parkeren in hun woonomgeving. Zo zijn er aan de Faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de relatie tussen parkeerkenmerken en bewonersvoorkeuren in verschillende typen woongebieden. Een van deze onderzoeken is uitvoerig beschreven in het artikel ‘Voorkeuren van bewoners betreffende parkeren in hun woonomgeving: Een zoektocht naar relevante parkeerkenmerken’ (zie de QR-code op pagina 19) dat recentelijk is gepubliceerd in het Tijdschrift voor Vervoerswetenschap, Jaargang 56, nummer 5. Het artikel geeft een gedetailleerd inzicht in de onderlinge verhoudingen tussen de bestudeerde parkeerkenmerken. Hieronder volgt een korte samenvatting van het genoemde artikel.

Het artikel beschrijft de opzet van het onderzoek, de wijze waarop de gegevens zijn verzameld, de samenstelling en ervaringen van de steekproef, en de analyseresultaten van de bewonersvoorkeuren. Het onderzoek is opgezet als een denkbeeldig keuze-experiment waarin respondenten mogelijke parkeersituaties ter beoordeling krijgen voorgelegd. De parkeersituaties zijn samengesteld aan de hand van zeven kenmerken: bijdrage aan kosten voor parkeren in de woonomgeving, de afstand tussen woning en parkeergelegenheid, het type parkeergelegenheid, het hebben van zicht vanuit de woning op de auto, het gebruik van de parkeerplek door anderen, de omvang van de parkeergelegenheid en de aanwezigheid van bewaking bij de parkeergelegenheid. De uitnodigingen voor de online vragenlijst met daarin het experiment zijn verspreid in de Belgische gemeente Pelt (gemiddeld stedelijke woonomgeving) en de Nederlandse gemeente Veldhoven (sterk stedelijke woonomgeving). In totaal hebben 755 respondenten meer dan 6000 beoordelingen gegeven. De beoordelingen zijn gerelateerd aan de parkeerkenmerken met behulp van een discreet keuzemodel. Het geschatte model blijkt redelijk in staat om de waargenomen beoordelingen terug te voorspellen.

Resultaat
In detail laten de resultaten zien dat een bijdrage van bewoners in de parkeerkosten veruit de belangrijkste rol speelt bij het vormen van de voorkeuren. Voor dit kenmerk geldt dat een verhoging van de eigen bijdrage leidt tot een verlaging van voorkeur van bewoners. Met behulp van de onderzoeksresultaten kan worden vastgesteld hoeveel de verlaging in voorkeur zal zijn bij een gegeven verhoging van de bijdrage. Op enige afstand volgen type parkeergelegenheid, afstand tot de parkeergelegenheid, zicht op de auto en dubbelgebruik van parkeerplaatsen als relevante factoren. Bij de kenmerken kosten, type en omvang is een significant verschil in het effect op de voorkeuren te zien tussen de twee onderzochte woonomgevingen.

Voor de praktijk is het belangrijk om te weten dat een invoering of een verandering van de bewonersbijdrage in de parkeerkosten zou kunnen worden gecompenseerd door parkeergelegenheden dicht bij de woning te realiseren in de vorm van een parkeergarage met bewaking.

Peter van der Waerden, docent/onderzoeker en Jaap van der Waerden, onderzoeker, beiden bij de Faculteit Bouwkunde, Technische Universiteit Eindhoven