Lichtmanagement: tien jaar licht in Piet Heingarage Amsterdam Innovatie & duurzaamheid

Ledverlichting, sensoren en 3D software realiseren samen een energiebesparing van circa zeventig procent per jaar. Een contract voor tien jaar waarbij monitoring, onderhoud en besparingsprestaties niet liggen bij de eigenaar van de garage, maar bij de leverancier van verlichting.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2020-2 | Tekst Tommy van der Giessen]

De gemeente Amsterdam is eigenaar en beheerder van de Piet Heingarage en heeft een tender uitgezet voor circulaire verlichting. Het project is inmiddels gerealiseerd door verlichtingsbedrijf Lumeco. De garage voldoet aan alle Nen-normen en verlichtingsaanbevelingen van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde (NSVV).

De parkeergarage is 24/7 geopend en beschikt over 570 parkeerplaatsen. In de oude situatie werd de parkeergarage verlicht door conventionele tl-verlichting (lees: klassieke tl-buizen). De ruim 500 armaturen waren verantwoordelijk voor een energieverbruik van meer dan 600.000 kWh per jaar.

Verlichtingsaanbevelingen NSVV

De NSVV publiceert technische aanbevelingen voor verlichting van parkeergarages, parkeerdekken en parkeerterreinen. De meest recente aanvullende aanbevelingen bevatten eisen en richtlijnen op het gebied van kwaliteit, duurzaamheid en verticale verlichtingssterkte. Daarnaast is ook aandacht voor de beoordeling van lichtkwaliteit, het uitvoeren van lichtmetingen en maatregelen om tijdens de gehele levensduur van de installatie een constante lichtopbrengst te realiseren. Dit zijn activiteiten die niet altijd in een Programma van Eisen worden opgenomen. De gemeente Amsterdam heeft dit wel gedaan voor de Piet Heingarage.

Parkeergarages kweekvijver innovatie

Nog vóór de laatste aanbevelingen zijn gepubliceerd is het verlichtingsproject in de Piet Heingarage gerealiseerd. Dat er meer aandacht is voor kwaliteit en innovatie vindt Wouter Plomp, DGA van Lumeco, een goede ontwikkeling; “Parkeergarages kennen het hoogste aantal branduren van alle utiliteitspanden, namelijk 24 uur per dag, 7 dagen in de week. Innovatieve oplossingen zoals lichtmanagement en constant light output zijn daardoor altijd interessant om toe te passen en verdienen zichzelf snel terug.”

Het toegepaste lichtmanagementsysteem in de Piet Heingarage is ook ingeregeld met constant light output. Dit betekent dat een constant lichtniveau wordt gerealiseerd gedurende de totale levensduur van de verlichting én rekening houdend met externe omstandigheden van het moment, denk bijvoorbeeld aan daglicht. Hierdoor zijn geen fysieke lichtmetingen meer nodig, sensoren doen al het werk.

In de aanbevelingen van de NSVV zijn ook sommige kwaliteitseisen verlaagd. Zo is de eis van gelijkmatigheid verlaagd van 0.5 naar 0.4 (1 = volledige gelijkmatigheid, 0 = geen gelijkmatigheid). Hoe dichter bij de lichtbron, hoe meer licht. Hoe verder van het armatuur af, hoe minder. Van 0,5 naar 0,4 houdt in dat de hoeveelheid licht op de vloer in meer variatie van licht naar donker mag voorkomen dan voorheen. “Hierdoor zijn meer ledverlichtingsoplossingen geschikt om toe te passen, maar dit gaat wel in tegen het streven naar kwaliteit en remt innovatie af.” aldus Wouter Plomp. Het reguliere ledarmatuur dat toegepast is in de Piet Heingarage voldeed ook niet aan de gelijkmatigheid. Daarom is het armatuur door middel van specifieke optieken zó aangepast dat het armatuur breedstralend is geworden.

Light as a Service

Een contract van tien jaar, waarmee de gemeente licht afneemt in plaats van lampen, maakt dat de leverancier verantwoordelijk is voor de borging van de prestaties en het onderhoud. Het streven is zeventig procent energiebesparing in vergelijking met de oude situatie, waarbij de verlichtingsnormen voor parkeergarages zijn gewaarborgd. Dit is in het eerste jaar ook gerealiseerd. Indien minder energie wordt bespaard dan afgesproken, betaalt Lumeco de kosten voor het extra energieverbruik.

Lichtmanagement

De verlichting is separaat bemeterd om het energieverbruik goed te kunnen meten en prestaties te waarborgen. Door het gebruik van een geavanceerd lichtmanagementsyteem van Osram, genaamd Encelium, wordt de verlichting aangestuurd en real-time gemonitord door sensoren en software.

Het lichtmanagementsysteem zit vol met technische snufjes. Zo neemt bijvoorbeeld het lichtniveau toe wanneer er een voertuig of voetganger zich door de garage beweegt, dimt de verlichting automatisch in zones, wordt de parkeergarage in 3D weergave gevisualiseerd en worden storingen door het systeem gemeld. Storingen voor kritische locaties zoals nooduitgangen worden binnen 48 uur opgelost.

Tommy van de Giessen,

manager Lumeco Light Solutions