Handhaven met de scanauto; een (r)evolutie in de stad

Met de auto direct op de plek van bestemming. Parkeren voor de deur of om de hoek. Wie wil dat niet? Helaas, doordat bewoners en bezoekers van de stad dit graag allemaal zo willen ontstonden er opstoppingen.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2022-3 |Tekst Kees Oudendijk

Om de binnenstad wél leefbaar en bereikbaar te houden zoeken steden continu naar instrumenten die hieraan kunnen bijdragen. Logisch ook dat digitale oplossingen in beeld komen. Deze zijn snel, kunnen grote volumes aan en zijn kostenefficiënt. De parkeermeter met muntjes is al lang naar het museum en steeds meer automaten die een parkeerticket printen worden vervangen door volledig papierloze exemplaren. Dit heeft ook alles te maken met de komst van het Nationaal Parkeer Register in 2010. Parkeertransacties worden in het NPR centraal vastgelegd en verrekend. Het succes van de zogenaamde belproviders is hier nauw mee verbonden. In sommige gebieden is het aantal parkeertransacties dat via belproviders loopt al rond de 80 procent. En wie weet zijn alle parkeerautomaten over enkele jaren wel verleden tijd. Zeker ook omdat veel gemeenten het beleid hebben om het parkeren in de straat te ontmoedigen ten faveure van parkeergarages (die nu soms nog te kampen hebben met onderbezetting).

Digitalisering en handhaving

Een logische volgende ontwikkeling is om ook de handhaving te digitaliseren. Het aantal gemeenten dat scanauto’s en/of -scooters inzet voor handhaving groeit dan ook gestaag. De baten overstijgen al snel te kosten. We horen al geluiden van een terugverdientijd van soms een jaar of minder. En nu er ook gemeenten zijn die een scanauto delen met andere gemeenten komt deze vorm van handhaving ook binnen bereik van gemeenten met kleinere budgetten. En scanauto’s kunnen voor meer dan alleen handhaving worden ingezet, mits dat ook goed juridisch is geregeld. Met de beelden van scanauto’s kunnen ook voertuigen die onverzekerd of ongekeurd rondrijden of die een ‘gestolen’ signaal hebben worden waargenomen. En meer in statistische zin lenen scanauto’s zich prima voor parkeerdrukmetingen. De verkregen informatie zorgt voor een schat aan data waarop mobiliteits- en bereikbaarheidsbeleid kan worden geformuleerd.

Voor de gemeenten die scanauto’s inzetten zijn er veel voordelen. Toch zijn er ook wel een aantal hobbels te nemen. Zoals al gemeld is het een forse investering, niet alleen in het voertuig of de voertuigen, maar ook in de processen en de organisatie eromheen. Parkeergebieden en -vakken moeten in een GEO-database worden vastgelegd, inclusief de uitzonderingen zoals vakken voor laden en lossen of gehandicaptenparkeerplaatsen. En dan is er nog de wet- en regelgeving, waar het niet alleen gaat om privacy. Verder zijn scanauto’s niet feilloos, in veel gevallen moet er nog een controle uitgevoerd worden of er toch geen gehandicaptenparkeerkaart achter de voorruit ligt of dat het voertuig toch niet in overtreding was en alleen maar even stil stond om iemand in- of uit te laten stappen. Een goed werkende backoffice is dan van groot belang voor een succesvolle imple­mentatie en uitvoering.

Privacy

Hoe zit het dan met de privacy? Verschillende organisaties die opkomen voor de privacy hebben de nodige bedenkingen bij het kentekenparkeren. Zij vinden dat kenteken­parkeren in strijd is met het recht op anonimiteit in de openbare ruimte. In de rechtszaken die tot nu toe gespeeld hebben blijkt echter dat de rechter iedere keer van oordeel is dat parkeren op kenteken én het handhaven met de scanauto wel degelijk rechtmatig is, mits er voldoende maatregelen zijn getroffen om de privacy van individuele burgers te beschermen. Een gemeente zal aansluiting moeten zoeken bij verschillende landelijke wetgeving. Een kleine opsomming brengt diverse wetgeving in beeld;

• Wegen Verkeerswet (WVW’94),
• Wet Administratief Rechtelijke

Handhaving Verkeersvoorschriften,

• Gemeentewet, art. 225,
• Belastingwet,
• Algemene Wet Bestuursrecht,
• Archiefwet (niets bewaren, tenzij) en
• Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

Ook de eigen gemeentelijke regelgeving zal aangepast moeten worden. Denk bijvoorbeeld aan de parkeerverordening, de wegsleepverordening en het uitwerkings­besluit.

Indien ook in parkeergarages kenteken­parkeren wordt ingevoerd, wat niet onlogisch is, zal de gemeente ook hier naar de regelgeving moeten kijken. Vaak is de exploitatie van parkeergarages uitbesteed aan private exploitanten, waardoor er sprake is van verwerking door de exploitant van persoonsgegevens, wat weer specifieke vraagstukken met zich meebrengt.

Vanwege de legio mogelijkheden die kenteken­herkenning biedt kiezen gemeenten in de regel alleen voor de functie van parkeerhandhaving en geaggregeerde infor­­matie over parkeerdruk in bepaalde gebieden. De software van de camera’s blurt automatisch gezichten en andere niet voor het doel benodigde informatie. Foto’s van voertuigen die parkeerbelasting hebben betaald worden binnen 24 uur of soms zelfs nog sneller gewist. Alleen de uitzonderingen worden bewaard voor in het geval het komt tot bezwaar- en/of beroep.

Interesse?

Inmiddels zijn er al zoveel gemeenten die met scanauto’s werken dat gemeenten die overwegen om ermee aan de slag willen gaan genoeg voorbeelden hebben om te (her-) gebruiken en niet opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Als je na het lezen van dit artikel interesse hebt gekregen en meer informatie wenst. Stuur dan een berichtje naar; info@shpv.nl.

KEES OUDENDIJK, Programmamanager SHPV