Brandveiligheid elektrische fietsen, steps en scooters in parkeergarages

De laatste jaren is over de brandveiligheid van parkeergarages, en in het bijzonder van elektrische voertuigen in parkeergarages, veel geschreven in de media. Maar naast dat er steeds meer elektrische auto’s in parkeergarages komen te staan, neemt ook het aantal elektrische fietsen en scooters in rap tempo toe. En ook deze worden steeds vaker gestald in parkeergarages. In dit artikel wordt stilgestaan bij de risico’s van deze kleine elektrische vervoersmiddelen, hoe vaak deze in brand vliegen en wat je kan doen om deze vervoermiddelen veilig op te laden. Tot slot werpen we een blik vooruit: wat gaat de toename van het aantal e-bikes en e-scooters betekenen voor de brandveiligheid?

Van de redactie Vexpansie | Tom Hessels, adviseur Energie- en transportveiligheid bij het  Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV)

Het aantal e-bikes en e-scooters in Nederland is de laatste jaren sterk toegenomen. Waren er in 2012 nog circa 1 miljoen e-bikes, inmiddels zijn, naar schatting van de BOVAG, vier miljoen e-bikes op de weg in Nederland . Het aantal e-bikes zal de komende jaren alleen nog maar verder toenemen. Ook 8% van het aantal bromfietsen en 10% van het aantal snorfietsen is inmiddels voorzien van een elektrische aandrijving, inclusief de bijbehorende batterij voor de aandrijving.

Wat zijn de risico’s?

Deze batterij is veelal een lithium-ion batterij. Het is juist deze batterij die ervoor zorgt dat de e-bikes en e-scooters een ander brandrisico met zich meebrengen dan conventioneel aangedreven fietsen (spierkracht), brommers en scooters (benzine). Bij een lithium-ion batterij bestaat namelijk het risico op een zogeheten ‘thermal runaway’ (een chemische ongecontroleerde reactie), als gevolg van ‘misbruik’ van de batterij. Deze chemische reactie leidt tot een proces van zelfverhitting in de batterij. Door deze zelfverhitting komen brandbare gassen vrij, die kunnen leiden tot brand en/of een explosie.

De thermal runaway ontstaat niet zonder dat hier een oorzaak (‘misbruik’) voor is. Hiervoor moet de batterij zijn blootgesteld aan omstandigheden buiten de ontwerpspecificaties: dit kan zijn dat een batterij te warm of te koud is geworden en daardoor intern is beschadigd (thermisch misbruik). Dit intern beschadigen kan ook ontstaan als de batterij is gevallen (mechanisch misbruik), of als deze te veel wordt opgeladen of te diep ontladen (elektrisch misbruik). Deze beschadiging, bijvoorbeeld door vallen, hoeft niet meteen te leiden tot een thermal runaway: dit kan ook op een later plaatsvinden. Er is echter geen tijdsindicatie wanneer dit dan gebeurt.

Hoe vaak gaat het mis?

In Nederland komt bij branden in gebouwen Stichting Salvage namens de verzekeraars ter plaatse om verdere schade te voorkomen en gedupeerden bij te staan bij schade door brand. Uit de data die Stichting Salvage bijhoudt blijkt dat in 2023 circa 6% van de gebouwbranden een batterij als vermoedelijke brandoorzaak heeft. Dit percentage is de laatste jaren alleen maar verder toegenomen, zoals te zien in figuur 1.

Van deze 6% van de branden waarbij een batterij de vermoedelijke brandoorzaak was, is in circa 1/3 van de branden de batterij van een elektrische fiets of scooter hetgeen wat de brand (vermoedelijk) heeft veroorzaakt. Dit betekent dat ongeveer 1 op de 50 gebouwbranden (de batterijen van) een elektrische fiets of elektrische scooter als vermoedelijke brandoorzaak heeft.

Figuur 1 Batterijen als vermoedelijke brandoorzaak van gebouwbranden

Veilig laden

Er zijn meerdere maatregelen te nemen om het risico van een eventuele brand te verkleinen. Daarvoor hebben Brandweer Nederland, de BOVAG en RAI Vereniging tien tips opgesteld om de batterij veilig te laden:

• Tip 1: Laat je batterij ieder jaar door een deskundige onderhouden, zodat ook ongeziene schade op tijd wordt opgemerkt.
• Tip 2: Lees de handleiding voor specifieke tips voor jouw batterij.
• Tip 3: Is je batterij gevallen, beschadigd of vervormd? Bel je fietsspecialist voor advies. Je batterij kan schade hebben opgelopen.
• Tip 4: Gebruik je je batterij weinig? Laad je batterij minimaal iedere drie maanden op. batterij batterij loopt langzaam leeg, waardoor hij bij een te lage spanning kan beschadigen.
• Tip 5: Gebruik alleen de geleverde/geadviseerde lader. Imitatie-opladers kunnen je batterij beschadigen, ook al hebben ze soms dezelfde specificaties.
• Tip 6: Haal je batterij van de lader als deze 100% opgeladen is. Dit verlengt de levensduur van de batterij.
• Tip 7: Hang een rookmelder op in de ruimte waar je je batterij oplaadt. Bij het opladen kan er altijd onverhoopt iets fout gaan.
• Tip 8: Laad je batterij bij voorkeur overdag op, zodat je snel actie kunt ondernemen wanneer nodig.
• Tip 9: Stel je batterij niet bloot aan vrieskou, volle zon of vocht, maar laad en bewaar je batterij op bij kamertemperatuur. Zo voorkom je oververhitting en schade.
• Tip 10: Leg je batterij op een stabiele, vrije en onbrandbare plek tijdens het laden.

Meer informatie over deze tips is te lezen op de website iklaadaccuraat.nl

Blik vooruit

Naast e-bikes en e-scooters, wordt in Nederland ook gekeken naar het legaliseren van de elektrische step. Bij deze e-steps, en ook bij e-bikes en e-scooters, zien we dat wetgeving rondom dit soort voertuigen zich richt op verkeersveiligheid, niet op brandveiligheid. Onderzoekers van Arcadis geven in een van hun onderzoeksrapporten aan dat “de regelgeving en normering niet afdoende is om brand te voorkomen (…)” ( p. 48). Omdat brandveiligheid nu nog ontbreekt in de Nederlandse regelgeving rondom elektrische steps, roepen we op om de brandveiligheid deel uitmaken van de toelatingseisen voor elektrische steps. In de Verenigde Staten zijn er inmiddels standaarden en testmethodes voor de (brand)veiligheid van dit soort voertuigen . Dit zijn goede stappen om de product- en brandveiligheid van elektrische steps, e-scooters en e-bikes te vergroten. Door brandveiligheidseisen op te nemen in wet- en regelgeving worden brand en slachtoffers voorkomen. En ook hiervoor geldt: voorkomen is beter dan genezen.

Meer informatie

> Brandveiligheid Lichte Elektrische Voertuigen 

> Nederlands Instituut Publieke Veiligheid (NIPV)