Parkeergarage Tergooi MC in park- & zorglandschap Monnikenberg

Helende factor voor patiënt en bezoeker

In het bosrijke zorgpark Monnikenberg brengt Tergooi MC vanaf 2023 al haar klinische zorg samen op één nieuwe locatie. Naast het ontwerp voor het nieuwe ziekenhuis en een ambulancepost ontwierp Wiegerinck voor het zorgpark een parkeergarage voor 1.000 auto’s.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2022-2 | tekst Jörn-Ole Stellmann, architect Wiegerinck  | Beeld Bosch Slabbers

Locatie Zorgpark Monnikenberg, Hilversum
Capaciteit 1.000 auto’s
Oppervlakte 28.322 m² BVO
Status In uitvoering
Opdrachtgever Tergooi MC
In samenwerking met Spark, Royal HaskoningDHV
Aannemer Aan de Stegge Twello

Tergooi Hilversum en Blaricum brengen alle hulp samen op één prachtige plek: het bosrijke zorgpark De Monnikenberg. Op dezelfde locatie waar Tergooi al sinds de jaren ’50 staat verrijst nu een state-of-the-art regionaal ziekenhuis. Uitgebreide analyses en studies naar renovatie en hergebruik van het bestaande vastgoed leidden tot de conclusie dat nieuwbouw verstandiger en economischer was dan een intensieve renovatie van de -in de loop der tijd aan elkaar gegroeide- bestaande gebouwen.
Het karakteristieke bos bepaalt de sfeer en de identiteit van het gebied. De nieuwbouw staat letterlijk en figuurlijk in het bos. Het zorgvuldig inpassen van de bebouwing in het landschap vormt samen met vereiste duurzaamheid en flexibiliteit de kernopgave van de ontwerpopdracht. Bij de inrichting van het gebied staat het gemak van de patiënt voorop, het hele gebied wordt autoluw en is zoveel mogelijk ingericht als langzaam verkeersgebied.

Duurzame zorgomgeving
Hippocrates van Kos (460-377 v. Chr.) bracht gezondheid en ziekte al in verband met de natuur en het milieu. Principieel speelde de natuur in alle oude culturen een belangrijke rol in het genezingsproces, denk bijvoorbeeld aan de Aesclepiustempels in Griekenland of de gezondheidstuinen in Perzië.
Pas met de snelle ontwikkeling van de medische mogelijkheden in de vorige eeuw begon dit verband te vervagen en stelde men (terecht) meer vertrouwen in de successen van de moderne geneeskunde. Dit kwam ook tot uiting in de architectuur van de gezondheidszorg: In plaats van gebouwen met een sterke interactie met de natuur, waar men vertrouwde op de genezende kracht van natuurlijk licht, uitzicht en verse lucht (b.v. sanatorium), verschoof het ziekenhuis naar een gezondheidsfabriek die gedomineerd werd door medische apparatuur en behandelen. In deze ‘fabrieken’ verloor de natuur aan belang als onderdeel van het genezingsproces.
De laatste jaren groeit echter het besef dat niet alleen directe medische interventies het genezingsproces sturen, maar dat vanuit neuro­science en psycho-immunologie de fysiologische effecten van stress gekoppeld zijn aan de mogelijkheid van het individu om te helen. De fysieke omgeving kan hierop direct van invloed zijn: een helende omgeving.
Met een nieuw ziekenhuis in een bosrijk zorgpark had Tergooi MC de unieke kans healing environment vanaf de start in het ontwerp van zowel het park als het gebouw te verankeren. Ze vormen samen de solide basis voor toekomstgerichte zorginfrastructuur.
Concreet begint dit met de plaatsing van de gebouwen op het terrein. In nauw overleg met de landschapsarchitect hebben we een sterk concept ontwikkeld met belangrijke zichtlijnen en het handhaven van waardevolle bomen en groenstructuren. Principieel was hierbij ons uitgangspunt om het landschap rondom het gebouw zoveel mogelijk intact te laten en waar mogelijk te versterken – dat levert in letterlijke zin een natuurlijke kwaliteit.
Parallel hieraan zullen wij het gebouw ook door geleding van de bouwmassa zorgvuldig in het landschap inpassen zodat veel raakvlakken en interacties tussen gebouw en landschap ontstaan (denk hierbij bijvoorbeeld aan open patio’s, hoogteverschillen). Want het gebouw moet zich in termen van volumes en verschijning empathisch in het landschap voegen, geworteld in de geest van het park.
Vanwege de aantoonbare positieve invloed op patiënten, bezoekers en zorgprofessionals halen we (waar mogelijk) de natuur binnen door het toepassen van natuurlijke kleuren en materialen, groen, verwijzingen in wandafwerkingen of kunst naar natuur.
Als op alle niveaus landschap en gebouw op elkaar afgestemd zijn, is het doel bereikt: Een handreiking voor een healing environment waar de natuur als helende factor een positieve bijdrage levert voor de patiënt en bezoeker.
Een landschapspark waar gebouwen en infrastructuur het park niet domineren, maar de natuur tot haar recht komt.

Ontwerp parkeergarage
Door z’n volume is het nieuwe ziekenhuis onvermijdelijk zichtbaar aanwezig in het prachtige groene gebied. Maar voor de parkeergarage was het uitgangspunt dat het groen de boventoon voert. Deze gebouwen zijn te gast in de natuur.
De garage telt zes parkeerlagen. Om de aan- en afvoer van auto’s efficiënt te laten verlopen en binnenin zoveel mogelijk parkeerruimte te creëren gaan de auto’s via spiraaltorens aan de buitenzijde naar binnen en naar buiten. Rondom is de gevel bekleed met prefab lamellen van hout, die als geheel een boomstructuur vormen. Op de begane grond refereert een lineaire lamellenstructuur aan de stammen, op de verdiepingen zijn de lamellen kleinschaliger en variëren ze in onderlinge afstand, waardoor er een analogie met takken en bladeren ontstaat. De boomstructuur maakt het bouwvolume bovendien optisch kleiner, een gevoel dat nog eens wordt versterkt doordat de individuele bouwlagen aan de buitenkant niet zichtbaar zijn.
Om het geheel nog beter op te laten gaan in zijn omgeving is er goed nagedacht over camouflerende vegetatie rondom en op het gebouw. Er is gekozen voor een combinatie van (klim-), planten en struiken die passen bij de natuurlijke begroeiing en het bos. Een diversiteit aan snelle en langzame groeiers, waarbij we ook hebben gelet op de natuurlijke verkleuring van de planten door het jaar heen. De garage is een amorf volume, dat ondanks de forse schaal vrijwel één wordt met de omgeving.

Jörn-Ole Stellmann, architect Wiegerinck