Gemeente Nieuwegein gooit het roer om!

Gemeente Nieuwegein heeft in september 2020 nieuw parkeerbeleid vastgesteld dat nadrukkelijk rekening houdt met de Omgevingswet en bijdraagt aan een prettiger leefomgeving door de wijze waarop het omgaat met parkeernormen.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2020-4 | Tekst CHRISTIAN RATERING en JOHN VAN ENGELEN beeld GEMEENTE NIEUWEGEIN]

In Vexpansie 2 van 2019 staat een artikel dat over anders omgaan met parkeernormen gaat. Gemeente Nieuwegein heeft dit concreet gemaakt met haar vernieuwende parkeerbeleid dat eind september 2020 is vastgesteld. Hoewel in zijn algemeenheid een ‘nieuw pad op gaan’ bij sommige mensen tot weerstand leidt – ‘we doen het al twintig jaar zo, dus waarom zou het anders moeten’ – speelde dit verschijnsel in Nieuwegein geen rol. Juist de voortreffelijke samenwerking tussen het College van B&W, de gemeentesecretaris en ambtelijke adviseurs leidde tot een vlot en soepel doorlopen proces dat enkel door de coronacrisis is vertraagd.

Vernieuwend
Het Nieuwegeinse parkeerbeleid is vernieuwend, omdat het:
• de Omgevingswet en het bijdragen aan de fysiek ruimtelijke kwaliteit als vertrekpunt neemt;
• onderbouwen van de parkeerbehoefte bij een beoogde ontwikkeling op basis van valide en betrouwbare criteria als eerste vertrekpunt neemt en niet direct een parkeernorm;
• de onderbouwing van de parkeerbehoefte en verkrijgen van aantoonbaar draagvlak overlaat aan de initiatiefnemer(s)/ ontwikkelaar(s) van een ruimtelijke ontwikkeling;
• een terugvaloptie in het beleid heeft ingebouwd in geval er geen of onvoldoende draagvlak is.

Gemeente Nieuwegein heeft dit beleid vastgesteld, omdat ze graag ruimte wil bieden aan de kwaliteit van de fysieke leefomgeving. Er zijn straten waar inwoners liever meer groen of meer water wensen dan voor parkeren bedoeld asfalt of beton. Er zijn ook situaties waar de parkeercapaciteit niet kan worden verminderd door de mate van autogebruik, tenzij andere mobiliteitsconcepten (bijvoorbeeld deelauto’s, deelfietsen) structureel worden ingezet. Op inbreidings- en transformatielocaties is het denkbaar dat er door een deel van de nieuwe bewoners anders wordt omgegaan met mobiliteit, dat andere mobiliteitsvormen voor hen aantrekkelijker zijn dan het hebben van een eigen auto.  Nieuwegeins parkeerbeleid houdt met deze voorbeelden rekening. Het gaat hierbij steeds om de balans tussen beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving met het oog op een duurzame ontwikkeling. Hierbij is een integrale benadering, waarin de diverse belangen in onderlinge samenhang worden beschouwd, essentieel. Dit belangrijke uitgangspunt beïnvloedt de toe te passen methode van bepalen van parkeerbehoefte.

Ruimte voor maatwerk
Wat nog steeds overeind staat in het parkeerbeleid is het primaire uitgangspunt bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen dat er sprake moet zijn van een goede ruimtelijke ordening. Ten aanzien van parkeren houdt dit in dat er voldoende parkeergelegenheid wordt gerealiseerd, in principe op eigen terrein. Echter, vernieuwend is dat bij ieder initiatief vanaf het begin van het proces maatwerkoplossingen kunnen worden meegenomen in de onderbouwing van de parkeerbehoefte mits die onderbouwing valide en betrouwbaar is en rekening houdt met de leidende principes van het parkeerbeleid: (1) beschermen (van bewoners); (2) benutten (van de beschikbare ruimte); (3) beprijzen; (4) bouwen. Het leidende principe van beschermen vormt de hoogste waarde. Ieder ander leidend principe is verder van gelijke waarde. Er is daarin geen rangordelijke volgorde. De principes zijn ook niet wederzijds uitsluitend. Het is heel goed denkbaar dat juist een combinatie van deze principes de sleutel tot een oplossing zou kunnen zijn.
Die valide en betrouwbare onderbouwing is een verantwoordelijkheid van een ontwikkelaar of een initiatiefnemer van een ruimtelijke ontwikkeling. Dit geldt ook voor het hebben van aantoonbaar draagvlak onder belanghebbenden. Pas wanneer dit draagvlak, na aanhoudend proberen, niet wordt bereikt wordt teruggevallen op parkeernormen. Er is dus altijd een alternatief. De door de ontwikkelaar/initiatiefnemer aan te leveren onderbouwing van de parkeerbehoefte wordt door de gemeente aan een aantal criteria getoetst die expliciet in het Koersdocument Parkeren staan.

Betrouwbaarheid en validiteit
Essentiële kernbegrippen bij deze aanpak zijn betrouwbaarheid en validiteit. Onder betrouwbaarheid wordt verstaan dat (1) er in de onderbouwing geen zaken staan die niet controleerbaar zijn; (2) dat eventueel hiervoor benodigd onderzoek opnieuw uit te voeren is en (3) opnieuw uitgevoerd onderzoek tot vergelijkbare resultaten leidt. Onder validiteit wordt verstaan de mate waarin de onderbouwing geloofwaardig overkomt. Dit betekent dat de onderbouwing eenduidig is en niet voor meerdere uitleg vatbaar mag zijn.
Een betrouwbare en valide onderbouwing van een beoogde ontwikkeling beoogt verschillende doelen. Zo sluit deze benadering aan bij het zorgvuldigheidsbeginsel. De gemeente moet een besluit zorgvuldig kunnen nemen. Dit gebeurt onder meer door feiten goed te onderzoeken middels een betrouwbare en valide onderbouwing. Ook houdt ze rekening met het motiveringsbeginsel. Ieder besluit kan door de gemeente worden uitgelegd op basis van juiste feiten en logische, begrijpelijke motivering. Relevant is hier ook het rechtszekerheidsbeginsel. Een besluit moet zo duidelijk zijn dat een burger weet waar hij of zij aan toe is en wat van hem of haar wordt verwacht. Ook heeft het een relatie met het vertrouwensbeginsel doordat dit de burger het recht geeft erop te kunnen vertrouwen dat de gemeente op de juiste gronden heeft besloten.
De verwachting is dat dit parkeerbeleid veel flexibeler is dan traditioneel parkeernormenbeleid, beter kan inspelen op de steeds veranderende eisen van de hedendaagse samenleving, en een sterkere bijdrage kan leveren aan behoud of versterken van de integrale ruimtelijke kwaliteit.

JOHN VAN ENGELEN, wethouder Parkeren gemeente Nieuwegein en CHRISTIAN RATERING, beleidsadviseur Mobiliteit en Parkeren