Parkeergarages Lammermarkt en Garenmarkt: Een aantrekkelijk entree naar de stad

Om de Leidse binnenstad aantrekkelijk en bereikbaar te houden heeft het gemeentebestuur in 2010 opdracht gegeven om twee ondergrondse parkeergarages te bouwen. Die parkeergarages bieden samen bijna duizend extra kwalitatieve parkeerplaatsen. Nu tien jaar later is ook Parkeergarage Garenmarkt geopend, net als haar grotere broertje Parkeergarage Lammermarkt in 2017. Twee technische hoogstandjes aan het zicht onttrokken maar wel een lust voor het oog.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2020-3 | Mandy von Eckardstein en Dennis Bruin]

De bouw van de twee ondergrondse parkeergarages was deels het antwoord op de gemeentelijke doelstelling om kwalitatieve en voldoende parkeerplaatsen te bieden. In de gemeentelijke mobiliteitsnota uit 2015 – binnenkort besluit de gemeenteraad over een nieuwe Mobiliteitsnota – is al de ambitie geformuleerd: ‘de juiste parkeerder op de juiste plaats’. Dat betekent bijvoorbeeld dat bewoners in de wijken rond het centrum met een parkeervergunning in de buurt van hun eigen woning kunnen parkeren en bezoekers zoveel mogelijk naar de nieuwe parkeergarages worden geleid. Leiden stond in 2015 nog bekend als een stad waar je vooral erg moest zoeken naar een parkeerplaats. Er waren pleintjes waar je kon parkeren maar een vrije parkeerplek was moeilijk vindbaar. Met de twee nieuwe parkeergarages in het centrum – Leiden heeft inmiddels zes gemeentelijke parkeergarages – moest het zoekverkeer verminderen, maar ook een grote kwaliteitsslag worden gemaakt. Om de parkeergarages te realiseren koos de Gemeente Leiden voor een DBM – contractvorm waarbij zowel het ontwerp, de bouw als het onderhoud door één opdrachtnemer worden uitgevoerd. Beide parkeergarages zijn gerealiseerd door de combinatie Dura Vermeer – Besix en zijn aansluitend aan elkaar gebouwd. Parkeergarage Lammermarkt heeft 525 parkeerplaatsen en is in april 2017 in gebruik genomen. Direct aansluitend is gestart met de bouw van Parkeergarage Garenmarkt. De Parkeergarage Garenmarkt heeft 425 parkeerplaatsen en is in februari 2020 geopend.

Lammermarkt

Parkeergarage Lammermarkt ligt aan de noordzijde van de binnenstad, naast Molen De Valk. JHK Architecten heeft in samenwerking met de combinatie Dura Vermeer – Besix het ontwerp gemaakt voor de parkeergarage onder de Lammermarkt. In het ontwerp komen functionaliteit en bouwwijze op een mooie manier samen. De cilindrische vorm van de garage vormt niet alleen de basis voor een gebruiksvriendelijke parkeergarage, de compactheid van het volume minimaliseert ook de overlast voor de monumentale bebouwing eromheen. In een spiraal rijdt de automobilist naar beneden en komt daarbij vanzelf een lege parkeerplek tegen. Er is dus geen zoekverkeer.

Met zijn zeven ondergrondse lagen en een diepte van 22 meter is deze parkeergarage een technisch hoogstandje. Omdat de bouwcombinatie ook de Parkeergarage Garenmarkt zou ontwerpen en bouwen, konden de opgedane ervaringen bij de Lammermarkt goed benut worden bij de tweede parkeergarage.

Garenmarkt

Parkeergarage Garenmarkt ligt aan de zuidkant van de binnenstad in het verlengde van de zuidelijke invalsroute Lammenschansweg voor autoverkeer vanaf onder meer de A4. De parkeergarage is grotendeel gesitueerd onder een plein dat oorspronkelijk als parkeerterrein in gebruik was.

In eerste instantie ging de bouwer ook hier uit van een ronde garage. Een ronde garage onder de Garenmarkt zou echter heel dicht tegen de bestaande bebouwing aankomen. Architectenbureau Studio VVKH ontwierp vervolgens een ovaalvormige garage. Die vorm, vergelijkbaar met een schaatsbaan, biedt een optimaal gebruik van de parkeerplaatsen en een goede routing. De garage ontleent haar hoogwaardige karakter aan de kolomvrije ruimte, de schuine parkeervakken, het ontbreken van kruisend verkeer, de toepassing van hoogwaardige materialen, voldoende verlichting, de weggewerkte leidingen en een efficiënt verwijzingssysteem. De gemeente Leiden heeft ingezet op een hoge kwaliteit en veel gebruiksgemak. De laatste vier parkeergarages in Leiden zijn allemaal gebouwd conform de ESPA Gold eisen. Voor Parkeergarage Garenmarkt is de aanvraag voor een ESPA Gold Award in behandeling.

Technisch hoogstandje

De nieuwe parkeergarage heeft vijf ondergrondse bouwlagen en reikt daarmee tot circa zestien meter diepte. Op sommige plekken ligt de parkeergarage slechts vijf meter van de omliggende bebouwing af. Veel van de bebouwing rond het plein betreft oude gebouwen die niet op palen gefundeerd zijn, maar ‘op staal’. Hierdoor zijn deze panden gevoeliger voor vervormingen als er werkzaamheden in de ondergrond plaats vinden. De gevels van de omringende panden werden daarom gemonitord met onder andere total stations, landmeetkundig apparaten voor automatische monitoring. Hiermee was 24 uur per dag inzichtelijk of de werkzaamheden van de parkeergarage tot vervorming van de panden leidden. Door de secure werkmethode van Dura Vermeer-Besix is het allemaal heel goed verlopen en zijn de vervormingen zeer beperkt gebleven en is er geen grote schade opgetreden.

De wanden van de parkeergarage zijn uitgevoerd met betonnen diepwandpanelen tot bijna twintig meter diepte. Voor de ronde gedeelten waren geen stempelramen nodig, wel voor het (middelste) rechte gedeelte. Op maaiveld werd daarvoor een betonnen stempelraam aangebracht, dat tevens de definitieve dakconstructie vormt. Omdat er geen gebruik is gemaakt van een tijdelijke constructie is hiermee bouwtijd bespaard.

Om de verkeersoverlast voor de omgeving te beperken is ervoor gekozen om de afgegraven grond uit de bouwput via een buizensysteem af te voeren. De grond werd door de buizen naar de Rijn getransporteerd en vanaf daar verder per schip afgevoerd. Dit heeft aanzienlijk minder vrachtverkeer opgeleverd.

Om de onderste vloer te maken is eerst een vloer met onderwaterbeton aangebracht. Om de aansluiting tussen deze vloer en de wand van de parkeergarage waterdicht te maken heeft de aannemer een zogeheten vrieslichaam-verbinding gemaakt. Via een buis werd zout water met een temperatuur van -36 graden rondgepompt. Zo vriest de aansluiting dicht en kon de bouwput worden leeggepompt zonder de grondwaterstand te beïnvloeden. Daarna is de definitieve vloer gestort die aansluit op de diepwanden. Dat was een kritieke fase, maar deze is naar tevredenheid verlopen.

Mooi dak

In het oorspronkelijke raadsbesluit stond dat de parkeerplaatsen op het plein, dat boven de garage is gelegen, weer terug moesten komen. Actieve inbreng van omwonenden zorgde ervoor dat de raad besloot voor een alternatief plan: de realisatie van een groene en klimaatbestendige inrichting van het plein zonder parkeerplaatsen. De omwonenden en overige betrokken zijn vervolgens actief betrokken geweest bij de uitwerking van het ontwerp van het plein en de omgeving. Het plein heeft een groen karakter met eilanden van gras met bomen, die omringd worden door een betonnen rand waarin verlichting is geïntegreerd. Langs de randen van het plein zijn vakken met vaste planten en bomen. Het vernieuwde plein is tevens geschikt voor evenementen, zo kan hier weer de traditionele 3 oktober taptoe worden gehouden. Momenteel wordt de laatste hand gelegd aan de inrichting van het plein. Samen met de realisatie van de parkeergarage is dit een grote aanwinst voor de stad Leiden!

Mandy von Eckardstein projectleider gemeente Leiden en Dennis Bruin,

parkeermanager en projectleider Parkeervisie gemeente Leiden

Kader

Ontwikkeling gebruik Parkeergarage Lammermarkt en Garenmarkt

Lammermarkt

Met een omzetgroei van circa 10 procent (2018/2019) gaan de opbrengsten beter dan begroot. De gemiddelde bezetting op werkdagen (09:00-18:00 uur) is 12 procent en op de zaterdag (09:00-17:00 uur) nu ruim 22 procent. De groei zette zich door tot aan de coronacrisis. De gemiddelde parkeerduur bedraagt circa 140 minuten (kortparkeerders). Wij zien dat nog steeds ongeveer 50 procent unieke bezoekers zijn, kortom bezoekers die voor het eerst met dat kenteken de garage inrijden. De groep die Parkeergarage Lammermarkt kent, groeit dus nog steeds.

Bron: Parkeermonitor.

Garenmarkt

Voor Parkeergarage Garenmarkt zijn nog geen betrouwbare cijfers beschikbaar. Een paar weken na opening werd de wereld getroffen door de coronacrisis en de daaropvolgende maatregelen. Wel stond deze parkeergarage de eerste zaterdag vol omdat Universiteit Leiden een open dag organiseerde. Dit is vaak een van de drukste dagen in de binnenstad qua parkerende bezoekers. Met omwonenden hebben wij een regeling getroffen dat degenen met een parkeervergunning in de daluren ook gebruik kunnen maken van de parkeergarage. De daluren worden jaarlijks vastgesteld, evenals het tarief voor deze regeling.