Fietsenstalling Zwolle

Nederland heeft er sinds 8 maart 2021 een grote fietsstalling bij (5.800 plaatsen): bij het centraal station in Zwolle. De nieuwe ontwikkeling past in de trend van vernieuwing van stationsstallingen in Nederland. Eerder al gingen Utrecht (12.500 plaatsen), Den Haag (8.000 plaatsen) en Amsterdam (7.000 plaatsen) de stad voor.

[Dit artikel verscheen eerder in Vexpansie 2021-2. | Tekst: Jacob de Vries]

De stalling is al sinds december 2020 open, maar is op 8 maart 2021 officieel geopend door demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven. Net als andere stationsstallingen kun je er de eerste 24 uur gratis parkeren en moet er betaald worden wanneer langer wordt geparkeerd. Daarmee bedient de stalling vooral forenzen die met de trein komen en gaan. De fietsstalling is onderdeel van een groter project bovengronds. Daar wordt nu nog aan gewerkt. Waar de gemeente het ontwerp bovengronds heeft gemaakt is de stalling als design and construct contract apart uitgevraagd. Vanzelfsprekend was er samen met ProRail een breed pakket aan eisen neergelegd, maar de gemeente liet zich ook graag verrassen door de markt. “Dat is goed gelukt”, volgens de projectleider van het plan, Niels Munnik. “Juist de verbinding tussen bovengrond en ondergrond was een belangrijk item bij de uitvraag, daar zijn architecten op uitgedaagd en dan zie je dat daar met dit ontwerp goed op gescoord is.”

Naast eisen over breedte van gangpaden en piekintensiteiten die de stalling moet kunnen afvoeren was ook de capaciteit een belangrijk item bij de uitvraag. De gemeente had als eis gesteld een minimum van 4.800 plaatsen, maar daarbovenop een incentive gezet dat er een fictieve korting kon worden bedongen voor elke plek extra.
Dat zijn er uiteindelijk 5.800 geworden. Zwolle, met een taakstelling van ongeveer 12.000 fietsparkeerplaatsen rond het station in 2030, is hiermee toegetreden tot een rijtje steden met een hypermoderne ondergrondse fietsstalling. De stalling is uitgerust met een HBF-systeem (Handhaven en Benutten Fietsenstalling) voor verwijzing en inzicht in parkeerduur.

Duurzaamheid
Zwolle heeft volgens Munnik een groene ambitie en de stalling past hier volgens hem helemaal in. Het ontwerp heeft als concept ‘water, lucht en groen’ en dat is terug te zien in de uitvoering. De entree aan de westkant heeft een waterwand en aan de oostkant is een hap uit de wand genomen waardoor er ruimte is ontstaan voor het inplanten van groen. Op het plein komen veel bomen en struiken en dat maakt dat het een prettige plek wordt om te zijn. Duurzaamheid was volgens Munnik een speerpunt bij het ontwerp. Om die reden is afgezien van een tapis roulant bij de entree. “Dat hebben we echt losgelaten vanwege de energiebehoefte ervan” stelt Munnik. De vraag hoe het comfort van de fietser dan gegarandeerd kon worden, is opgelost met het fietstransportbandsysteem van LoMinck. Ook is gekeken naar de verlichting, deze brandt alleen volop als het echt nodig is. Als het in bepaalde hoek niet nodig is, brandt de verlichting daar een tandje lager. Met het veranderende klimaat kan de stalling ook op dat vlak een rol spelen, het fungeert namelijk als waterberging bij extreme wateroverlast. Water wordt opgevangen, gefilterd en gebruikt voor de vijver bovenop de stalling, maar ook voor het doorspoelen van de toiletten van de medewerkers. Leuk detail is dat er bij de entrees lokaal essenhout is verwerkt van bomen die moesten worden gekapt, en waarvan het hout nu een tweede leven krijgt in de stalling.
Zoals in veel moderne stallingen is veel nagedacht over lichtinval in de stalling. “Je ervaart bijna niet dat je ondergronds zit” stelt Munnik. “Die hap uit de stalling aan oostzijde zorgt ervoor dat er veel lichtinval is aan die kant. Ook over het plafond is nagedacht. De eis was een vlak plafond. Armaturen en kabelgoten zitten daarom in het plafond verwerkt. Dit zorgt ervoor dat je een mooi strak plafond hebt. Samen met een lichte vloer maakt dit dat het een hele lichte stalling is geworden.”

Locatie
Opvallend is de optimale ligging ten opzichte van het station. Zwolle heeft de keuze gemaakt om het busstation naar de andere kant van station te brengen. Daarmee kwam het stationsplein vrij om de grond in te gaan voor het realiseren van een fietsstalling en ontstond de mogelijk om bovengronds een parkachtig plein te realiseren. Munnik: “Als fietsgebruiker leg je een comfortabele en logische route af. Nu ga je omhoog en sta je direct voor de poortjes van de NS. Het totaalplan was: we moeten iets met de kwaliteit aan de voorkant van het station. Als gemeente willen we een mooie, gastvrije entree hebben, passend bij Zwolle. Op het plein stonden bussen, de straten voor het station langs stonden vol met etagerekken. Parkeerders moesten soms minuten lopen voordat ze bij het station waren. Nu is aan de noordzijde alles ondergronds. Er is geen maaiveldparkeren meer, het wildparkeren is helemaal weg. Die bussen zijn naar de achterkant en de straten worden opgeknapt.”

Ambitie
Om de taakstelling van 12.000 parkeerplekken in 2030 te kunnen rondmaken wordt ook gekeken naar de zuidkant. Aan de noordzijde wordt de oude overdekte stalling geschikt gemaakt voor buitenmodel fietsen. De plannen voor de zuidkant liggen nu nog op de tekentafel. Het regime aan de noordzijde is 24 uur gratis, aan de zuidzijde 14 dagen vrij parkeren. “We willen wel kijken wat dit betekent voor Zwolle. Zorgt dit voor een verschuiving in parkeergedrag? De ene groep wil juist veilig en overdekt stallen en de andere wil graag snel parkeren. Die zullen dan eerder naar de zuidzijde gaan. Het kan zijn dat dit tot verschuivingen leidt en we willen weten wat dit doet met het parkeergedrag. Misschien moet je wel gaan sturen als gemeente, je kunt niet aan een kant oneindig veel rekken bijplaatsen.

Hoe is de reactie van de parkeerders? Munnik: “Ja goed!. Het is de eerste echte grote ondergrondse stalling voor Zwolle. De oude stallingen waren echt gedateerd. De nieuwe stalling is superdicht bij de treinen, comfortabel en in combinatie met HBF vinden mensen snel hun fiets terug.”
En wat vindt ProRail? “die vindt het de mooiste, de nieuwste fietsenstalling ook waar echt geïnvesteerd is op kwaliteit.” Tot nu toe dan.

> Tekst: Jacob de Vries, redactie Vexpansie

> Foto: Demissionair Staatssecretaris Stientje van Veldhoven met Wethouder Ed Anker