Diplomaten, verkeersboetes en naheffingen parkeerbelasting

Diplomaten genieten wereldwijd van immuniteit, maar dat betekent niet dat zij zich niet aan de verkeersregels hoeven te houden. Toch zorgen onbetaalde boetes en naheffingen voor frustratie bij burgers en overheden. In Nederland is de regelgeving in de afgelopen jaren aangescherpt, maar blijven er juridische obstakels bestaan. Hoe worden diplomaten nu aangesproken op verkeersovertredingen? En wat kunnen gemeenten doen om openstaande parkeerbelastingen te innen? En wat kunnen we leren van de gemeente Den Haag? De redactie van Vexpansie onderzocht de situatie en zet de feiten op een rij.

Van de redactie Vexpansie  | Jitze Rinsma, Rinsma Parkeeradvies 

Buitenlandse diplomaten in Nederland moeten zich aan de wet houden, maar genieten diplomatieke immuniteit. Dit betekent dat de Nederlandse overheid hen niet zomaar kan bestraffen voor verkeersovertredingen. Dit principe werd bevestigd door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in een uitspraak van 26 september 2014 (ECLI:NL:GHARL:2014:7398), waarin werd bepaald dat administratieve sancties niet kunnen worden opgelegd aan personen met diplomatieke immuniteit. Veel burgers ergeren zich aan deze uitzondering ten aanzien van verkeers- en parkeerovertredingen (Wahv). Zeker omdat het aantal verkeersovertredingen per kenteken door diplomaten circa 50% hoger is dan het gemiddelde in Nederland.

Dit roept de vraag op wat de overheid sindsdien heeft ondernomen en wat gemeenten kunnen doen met naheffingsaanslagen van parkeerbelasting. Een overzicht.

Hoe gaat het in het buitenland?
In internationale steden waar veel diplomaten wonen en werken is tandenknarsend vastgesteld dat niet alle diplomaten de bestuurlijke boetes betalen die hen voor bijvoorbeeld te hard rijden en fout of zonder vereiste betaling parkeren worden opgelegd. In Canberra, New York, Londen en Den Haag gaat het om grote bedragen aan onbetaalde boetes. In 2014 bedroegen de openstaande verkeersboetes van diplomaten in New York alleen al $16 miljoen (Wall Street Journal, 22 september 2014). In reactie hierop werden maatregelen genomen. In New York maakten de burgemeester en het U.S. Department of State met een Memorandum of Understanding afspraken om de naleving van verkeers- en parkeerregels door diplomaten te verbeteren in het Parking Program for Diplomatic and Consular Vehicles. Op grond daarvan worden aan de consulaten en ambassades maandelijkse overzichten verstrekt van niet betaalde verkeersboetes, en kunnen diplomatieke kentekens worden geschorst, ingetrokken of geweigerd.

Aanpassing Nederlandse wetgeving
De uitspraak van het Gerechtshof leidde in 2019 tot een wetswijziging (Wet 34918, Staatsblad 51). Hierdoor kan het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) namens het openbaar ministerie gegevens over verkeersovertredingen van diplomaten verstrekken aan de Minister van Buitenlandse Zaken. Sindsdien ontvangen overtreders notificatiebrieven met een verzoek tot vrijwillige betaling. Het CIBJ verzendt deze onder verantwoordelijkheid van de Minister van Buitenlandse Zaken. Het gaat hier om twee categorieën gegevens:
(1) verkeersgerelateerde overtredingen op kenteken (Wahv)
(2) strafrecht gerelateerde overtredingen op kenteken.

Hiermee is een systeem opgezet waarbij diplomaten er op worden gewezen dat, wanneer en op welke wijze de Nederlandse wet is overtreden (Kamerstukken II 2015/16, nr. 34 300 V, nr. 53). Dit is de onderste trede van de escalatieladder waarop het beleid inzake verkeersovertredingen van diplomaten berust.

Op basis van overzichten die het CJIB ieder kwartaal verstrekt aan het ministerie, wordt het gedrag van personen met immuniteit nauwgezet gevolgd. Bij een hoog aantal overtredingen door een ambassade, consulaat of internationale organisatie of stelselmatige dan wel zware overtredingen door een specifieke medewerker, worden aanvullende maatregelen genomen. Deze betreffen onder meer het aanspreken van de desbetreffende diplomatieke missie dan wel Directie Protocol en Gastlandzaken of de (leidinggevende van de) persoon die immuniteit geniet bij het ministerie van Buitenlandse Zaken te ontbieden. Dit wordt internationaal gezien als een zwaar middel. In dit gesprek wordt gewezen op de plicht om de Nederlandse wet- en regelgeving te respecteren. Ook kan om opheffing van de immuniteit worden verzocht, waarna tot vervolging kan worden overgegaan. In het uiterste geval volgt een laatste waarschuwing alvorens over te gaan tot het verzoek om terugtrekking van de diplomaat in kwestie.

Resultaat aanpassing van het systeem verkeersnotificaties
Het systeem is verder verbeterd, waardoor beter inzicht is verkregen in het rijgedrag van diplomaten per ambassade en consulaat. Dit heeft geleid tot een hogere betalingsbereidheid en minder overtredingen. Toch blijft de handhaving beperkt, aangezien betaling niet kan worden afgedwongen.

Medio 2020, 2021 en 2022 zijn daarover voorgangsrapportages aan de Tweede Kamer gestuurd. In het eerste jaar dat het systeem functioneerde (2019) is het percentage vrijwillige betalingen opgelopen en gestabiliseerd op ruim 50%. Het feit dat het betalingspercentage niet verder is gestegen kan verklaard worden door het afnemen van de eerste afschrikkende werking van het notificatiesysteem en dat de betaling gezien de uitspraak van het Gerechtshof, niet kan worden afgedwongen. Het totale aantal overtredingen is teruggelopen, wat een indicatie is van het succes van het systeem. In 2022 betaalde ook nog 16 % na het ontvangen van een herinneringsbrief. Tevens trad een daling op van zware verkeersovertredingen, namelijk van 37 over een jaar naar 14 (mei 2020 t/m april 2021).

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken onderzoekt nu of de immuniteit van internationale organisaties kan worden beperkt zodat reguliere boetebeschikkingen kunnen worden verstuurd (Kamerbrieven 14 juli 2021 en 6 juli 2022). Dit zou een tweedeling betekenen in immuniteit van ambassadepersoneel en het personeel van internationale organisaties. Of er verdere aanpassingen van het notificatiesysteem is doorgevoerd in 2023 en 2024 kon niet worden achterhaald.

Naheffingsaanslagen parkeerbelasting in Den Haag
Gemeenten mogen geen dwangmaatregelen, zoals de wielklem, toepassen bij diplomaten die naheffingen op parkeerbelasting niet betalen. Het gemeentebestuur van Den Haag, waar veel diplomaten vertoeven, heeft geprobeerd dit te veranderen, maar zonder succes (Rb. Den Haag, 17 maart 2016, ECLI:NL:RBDHA:2016:2859; Hof Den Haag, 28 mei 2019, ECLI:NL:GHDHA:2019:1436; HR, 6 november 2020, ECLI:NL:HR:2020:1729).

Na vragen uit de gemeenteraad is het college van B&W overgegaan tot het bekend maken van overzichten van opgelegde naheffingen. Daarbij was ze in eerste aanleg niet bereid de hoeveelheid onbetaalde parkeerboetes per ambassade openbaar te maken. Volgens hen ging de privacy boven openbaarmaking van de fiscale gegevens.

Overzicht aantal boetes in Den Haag
Het college heeft wel een overzicht verstrekt van het aantal opgelegde naheffingsaanslagen voor diplomaten over de jaren 2008 t/m 2012 met daarbij totaal bedragen. In 2012 zijn 1095 naheffingen opgelegd, waarvan 641 niet zijn betaald. Dat komt neer op 40 duizend euro. Het percentage niet betaalde naheffingen lag, na het sturen van aanmaningen, over de periode van 5 jaar steevast rond de 60 procent. Daarmee heeft de gemeente binnen haar mogelijkheden het maximale gedaan.

Sinds 2013 informeert het college de gemeenteraad regelmatig over de hoogte van het openstaande bedrag én de top tien wanbetalers. De afgelopen jaren is dat bedrag stevig terug gelopen, in 2016 stond nog 30.000 euro open.

De laatste jaren worden door de burgemeester de ambassades van landen met openstaande parkeerbelasting schulden per brief geïnformeerd en wordt een ranglijst met wan betalende organisaties publiek gemaakt. De lijst met organisaties waar sprake is van wanbetalers, wordt ook aan het Ministerie van Buitenlandse zaken verstrekt. Het Ministerie spreekt die organisaties aan op hun verantwoordelijkheid als werkgever.

In 2021 was het openstaande bedrag een stuk hoger. Toen had de gemeente Den Haag nog 24.817 euro openstaan bij verschillende ambassades. Per maart 2022 stonden in Den Haag nog 17.349 euro open aan naheffingen.

Volgens de gemeente Den Haag was het al langer bekend dat het overgrote deel van de diplomaten ‘netjes’ betaalt voor het parkeren in de stad. Slechts een klein deel doet dat zonder daarvoor te betalen. ‘We zien bij de laatste groep een duidelijke verbetering van het betaalgedrag’, laat het stadsbestuur weten in een brief aan de gemeenteraad. De gemeente Den Haag schrijft de afgelopen tijd ruim 2.000 naheffingen parkeerbelasting aan diplomaten per jaar uit.

Conclusie & oproep gemeenten gelijkheidsbehandeling
Dankzij de inzet van minister Blok en de wetswijziging in 2019 zijn diplomaten meer verantwoordelijk gehouden voor verkeersovertredingen. Het doel was naast het innen van de boetes, een verbetering van de verkeersveiligheid te bewerkstelligen. Dat is gelukt.

In Den Haag kregen diplomaten ook veel naheffingen parkeerbelastingen opgelegd. De gemeente schrijft de laatste tijd bij naheffingen parkeerbelasting ook de diplomaten aan en ook dat is effectief gebleken.

Daarom ook een oproep aan alle gefiscaliseerde gemeenten: draag bij door consequent naheffingen op te leggen en diplomaten aan te schrijven. Dit blijkt effectief en helpt om diplomaten gelijker te behandelen als andere parkeerders die een naheffing krijgen.

Kentekenplicht bijzondere kentekens In 1898 kreeg Nederland als derde land ter wereld een nationale kentekenplaat. In 1978 werd de gele kentekenplaat met zwarte cijfers en letters ingevoerd, zoals we die nu kennen. Sinds 1963 bij het invoeren van de WAM is het verplicht om motorrijtuigen te verzekeren. Volgens deze wet moet elk voertuig met een kenteken een aansprakelijkheidsverzekering hebben.
CD-kentekenplaat Dit kenteken is voor diplomaten en staat voor “Corps Diplomatique”. Diplomaten hebben onschendbaarheid, maar hun voertuigen moeten toch verzekerd zijn. Rechters en medewerkers van internationale organisaties, zoals het Internationale Gerechtshof, gebruiken een soortgelijk kenteken met de letters CDJ.
BN/GN-kentekenplaat Dit kenteken is voor medewerkers van ambassades of consulaten zonder diplomatieke status. Het kenteken bestaat uit de lettercombinatie ‘BN’ of ‘GN’, gevolgd door vier cijfers. De combinatie heeft officieel geen betekenis. Hoewel de combinatie vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd als “Buitenlander in Nederland” of “Geen Nederlander”, hebben voertuigen met een BN- of GN-kenteken gewoon een verzekeringsplicht.

Meer informatie
> Gemeente Den Haag, lid van Vexpan
> Vragen naar aanleiding van dit artikel? Stuur ons een mail: Info@vexpan.nl